เรื่องของยุทธนาวีริเวอร์เพลทนี้ ก่อนจะเล่าก็ต้องขยายความก่อน จึงขอย้อนเวลากลับไปตั้งแต่ปี 1931 ที่ตอนนั้นเอยรมันยังอยู่ในใต้อำนาจของสนธิสัญญาแวร์ซายน์อยู่ ฮิตเลอร์ซึ่งเพิ่งได้อำนาจมาได้หมาดๆนั้น ฮิตเลอร์เริ่มดำเนินแผนการแผ่ขยายอาณาจักรไรค์ ซึ่งเกินตามที่สนธิสัญญาแวร์ซายน์กำหนดไว้ข้อหนึ่งนั้น ห้ามเยอรมันสร้างเรือพิฆาตที่มีระวางขับน้ำเกิน 10000 ตัน แรกๆ ฮิตเลอร์ก็ยังเป็นเด็กดีตามก้นแวร์ซาย (นึกถึงคุณชวนของเราเลยแฮะ) นั่นคือ สร้างเรือ Deutschland ในปี 1931 อีกสองปีเรือ Admiral Scheer ก็สร้างเป็นลำดับต่อมา และน้องนุชคนสุดท้องก็คือพระเอกของเราครับ ท่านนายพล Graff Spree สร้างเสร็จในวันที่ 30 มิถุนายน 1934 ซึ่งท่านนายพลกราฟสปรีนี้เองครับ เป็นผลงานจากความอุ๊บอิ๊บของฮิตเลอร์ เพราะท่านกำเนิดมาด้วยระวางขับน้ำถึง 12100 ตัน ผิดสนธิสัญญาแวร์ซายน์เห็นๆ แต่อย่างว่าครับ มหาอำนาจใหญ่ในยุโรปตอนนั้นโสตประสาทระแวงสงครามดูท่าจะพิการไปชั่วขณะ ถึงไม่มีใครเอาเรื่องฮิตเลอร์ตรงนี้เลย (ขนาดตอนหลังๆ ฮิตเลอร์เอาทหารไปวางเรียงข้ามทวีปยุโรป ที่เรียกว่า แนวซิกฟรีด ฝรั่งเศสยังไม่เอาความเลยครับ ทั้งๆที่กำลังตอนนั้นพอจะไล่ทหารเยอรมันไปได้ แล้วเรื่องกระจิ๋วอีกะแค่ Pocket Battleship อย่างท่านนายพลกราฟสปรี เขาจะมาสาหาความอะไร จริงป่ะ)

ซึ่งตั้งแต่สร้างเสร็จนั้น ท่านนายพลของเราก็หาได้มีภารกิจอะไรเป็นชิ้นเป็นอันไม่ เพราะช่วงนั้น ฮิตเลอร์ก็ย้ำแล้วย้ำอีกว่า เยอรมันต้องการเสรีภาพ เจง เจง! (คุ้นสำนวนนี้ไหม) ซึ่งกว่าที่ท่านนายพลของเราจะได้เริ่มออกโรงก็ต้องรอฮิตเลอร์เล่นละครมาจนถึงปี 1939 เดือนสิงหาคม วันที่ 21 ท่านนายพลกราฟสปรีของเราจึงได้เดินหน้าออกสู่มหาสมุทรแอตแลนติกฝั่งใต้ ด้วยการควบคุมของกัปตันอาวุโส Hans Longsdorff ตามปฏิบัติการเป้าหมายทำลายเรือสินค้าของชาติพันธมิตรในตอนนั้น คือ ฝรั่งเศส โปแลนด์ และโดยเฉพาะอังกฤษขอรับ

ตอนนั้นทางยุโรปกำลังอัรุงตุงนังกับการเปิดสงครามอย่างเต็มรูปแบบอยู่ครับ ขณะที่ทหารฝ่ายอังกฤษ ฝรั่งเศสและโปแลนด์ กำลังโดนรถถังแพนเซอร์ไล่บี้ที่ยุโรปอยู่นั้น ทางอีกซีกโลกหนึ่ง ฮิตเลอร์ก็เล่นเกมส์ผลุบๆโผล่ๆ แอบสอยเรือสินค้าชาติพันธมิตรตามแถวชายฝั่งอเมริกาใต้ โดยเริ่มเมื่อวันที่ 26 กันยายน ท่านนายพลกราฟสปรีก็สอยเรือสินค้าอังกฤษขนาด 5000 ตัน ส่วนเรือ ดอยช์แลนด์ที่ตามหลังกราฟสปรีมา ๓ วันด้วยคำสั่งเดียวกันนั้นก็ไม่น้อยหน้า ล่อเรือสินค้าระวาง 5000 ตันของอังกฤษไปเช่นเดียวกันครับ


คราวนี้ตัณหา เอ๊ย ปัญหามันอยู่ที่เรือ ดอยช์แลนด์นี่แหละครับ เพราะดันไปจมเรือสินค้าของชาติเป็นกลางเข้า นั่นคืออเมริกาและนอร์เวย์ฮับ ผลก็คือ โดนรุมประนามจากทั้งสองชาติ ฮิตเลอร์ก็เลยต้องสั่งเรือ ดอยช์แลนด์ กลับสู่เยอรมันทันด่วน และต้องเปลี่ยนชื่อเป็น Lutzaw ครับ

และการกลับบ้านกลางครันของดอยช์แลนด์นี่แหละครับ ที่เป็นจุดหักเหจุดหนึ่งของยุทธนาวีริเวอร์เพลท เพราะมันหมายความว่า ท่านนายพลกราฟสปรีของเรา ต้องต่อสู้กลางมหาสมุทรแอตแลนติกใต้เพียงลำพัง!
 แต่กระนั้น ท่านนายพลกราฟสปรีก็ยังเดินหน้าปฏิบัติตามคำสั่ง นั่นคือการไล่ล่าเรือสินค้าของชาติพันธมิตรเพียงลำพัง โดยจมเรือสินค้ามาได้ถึง ๙ ลำโดยที่ไม่มีใครเสียชีวิตจากการปฏิบัติงานครั้งนี้เลยแม้แต่คนของเรือทั้ง ๙ ลำที่ถูกจมก็ตาม แปลกนะ.


แต่อย่างว่าครับ อังกฤษขึ้นชื่อลือชาในด้านกองทัพเรือมาตั้งแต่ควีนเอลิซาเบธแล้ว ประกอบกับการมีชาติในเครือจักรภพคือออสเตรเลียและนิวซีแลนด์เป็นเอก ทำให้อังกฤษได้สั่งสอนเยอรมันให้รู้ซะบ้างว่า น้ำเป็นของตูเฟ้ย

เครดิตอันนี้ก็ต้องยกให้ Commandore Harwood ผู้บังคับหน่วย Force G ที่เป็นคนเดาเส้นทางของท่านนายพลกราฟสปรีออกว่าจะไปไหนหลังจากจมเหยื่อลำที่ ๙ สำเร็จ เพราะตอนนั้นทั่นฮาร์วูดกำลังเดาใจกัปตันลองสดอร์ฟอยู่ว่า......

๑. กัปตันลองสดอร์ฟจะเอาท่านนายพลกราฟสปรีล่องเหนือ กลับบ้านที่เยอรมัน
๒. เอ๊ะ เดี๋ยวๆๆๆ ถ้าเกิดอีตาลองสดอร์ฟยังมันส์มือ มาไล่จมเรือสินค้าเรา แล้วมันจะไปไหนกันฝ่า
๓. ถ้าลองส์ดอร์ฟบุกต่อ จาไปแถวไหนกันน้ออออ จะไปรอล่อเรือสินค้าเราที่ท่าเรือที่ริโอ เดอจาเนโร หรือว่าที่ริเวอร์เพลต แถวๆอาร์เจนติน่ากะอุรุกวัย
๔. ตูว่าริเวอร์เพลตนี่แหละฟะ ทีมฟุตบอลเจ๋งดี


ปรากฏว่ากัปตันฮาร์วูดของเราเดาถูกเผงๆครับ และในวันที่ 13 ธันวาคม 1939 นี่แหละครับ ที่เป็นวันเกิดของยุทธนาวีริเวอร์เพลต ได้เปิดฉากการรบทางทะเลแบบเป็นการเป็นงานเต็มรูปแบบของสงครามโลกครั้งที่ ๒ ระหว่างกองทัพเรือในเครือจักรภพอังกฤษกับเรือลำเดียวของเยอรมัน

ผมเห็นว่านี่เป็นความผิดพลาดครั้งใหญ่ของลองสดอร์ฟ ที่ประเมินในเรือรบของตนเองสูงไปหน่อย ด้วยว่ามั่นใจในเกราะของเรือที่หนาเป็นพิเศษ ประกอบกับพิสัยการยิงปืนใหญ่ขนาด 11 นิ้วทั้ง 6 กระบอกของตนเอง

ทางฝ่ายกองทัพเรืออังกฤษโดยเรือ Exeter, Ajax กับ Achilles (อ่านว่า อาคิลิส ฮับ ชื่อนี้สำคัญนะครับ เพราะว่าเป็นชื่อที่เอามาจากพระเอกของมหากาพย์อิเลียด เจอบ่อยๆแน่คับ ส่วนอาแจ๊กซ์อาจจะดังกว่าเพราะมีทีมบอลยืมชื่อไปตั้ง แต่ก็แค่กุลีแบกศพเองอ่ะ) ทำการ”รุมยำ” ท่านายพลของเราครับ แต่กระนั้นด้วยฝีมือการสั่งการของลองสดอร์ฟ หรือฝีมือการออกแบบของวิศกรเยอรมันที่ออกแบบเรือกราฟสปรีก็ไม่ทราบ การต่อสู้ครั้งนี้ ผลจึงออกมาแบบ กินกันไม่ลง นั่นก็คือ

ในส่วนของเรือฝ่ายสัมพันธมิตรนั้น เรือ HMS Eeter เสียหายยับจากการต่อสู้ในยุทธนาวีครั้งนี้ นั่นคือ เหลือเพียงแค่ป้อมปืนใหญ่อันเดียวเท่านั่นที่ยังทำงานได้ แถมเสียชีวิตลูกเรือไป โดยเฉพาะหน่วยตอร์ปีโดของตัวเองและเรืออาแจ๊กซ์นั้น ป้อมปืน ๒ แห่งถูกทำลายใช้งานไม่ได้ มีแต่เรืออาคิลิสเท่านั้น ที่ปรากฏว่าไม่เสียหายอะไรเลย ( สงสัยแลงสดอร์ฟต้องเอาธนูพิษไปยิงใส่ที่ส้นเท้าเรือมั้งคับ หุๆๆ )

แม้ตัวนายพลกราฟสปรีจะโดนซัลโวซะจนมีรูโบ๋เต็มลำเรือ โดยเฉพาะหอบังคับการพังยับ ก็ยังอยู่ในสภาพที่พอ แล่นเรือต่อได้ แต่ตัวกัปตันลองสดอร์ฟก็รู้แล้วว่า หมดหวังกับชัยชนะครั้งนี้ เพราะสภาพเรือก็เรียกว่าอยู่ในสภาพร่อแร่เต็มทนแม้จะยัง อยู่ในสภาพที่พอต่อสู้ได้ แต่ก็ไม่สามารถจะแล่นเรือในสภาพอากาศที่มีคลื่นแรงได้ โดยเฉพาะในมหาสมุทรแอตแลนติกเหนือซึ่งเป็นเส้นทางกลับบ้านตนเอง จึงต้องหาทางบ่ายหน้าเข้าสู่ท่าเรือของประเทศอุรุกวัย ซึ่งเป็นประเทศที่วางตัวไม่ฝักใฝ่ฝ่ายในในสงครามครั้งนั้น เพื่อหาทางซ่อมแซมนายพลกราฟสปรี

ซึ่งตลอดทางที่ลองสดอร์ฟบังคับเรือกราฟสปรีหนีการต่อสู้นั้น กัปตันฮาร์วูดก็สั่งเรืออาร์คิลิสกับอาแจ๊กซ์คู่สหายไล่ติดตามท่านนายพลกราฟสปรีตลอดทาง แต่ด้วยอำนาจการยิงของเรือกราฟสปรีที่เหนือกว่า ที่คอยยิงขู่เรือทั้งสองเมื่ออยู่ใกล้ระยะเกิน ทำให้เรือทั้งสองไม่สามารถเข้าใกล้ได้

การไล่จับครั้งนี้มีตลอดจนกระทั่งเรือกราฟสปรีเทียบท่าที่ Montevedio ของอุรุกวัย กัปตันลองส์ดอร์ฟได้สั่งให้เรือทอดสมอ และยุทธนาวี River plate ครั้งนี้จึงสิ้นสุดลงครับ    กัปตันแลงสดอร์ฟเมื่อจอดเทียบท่าที่ประเทศอุรุกวัยเรียบร้อยแล้ว  ปัญหาใหญ่ที่ตัวกัปตันแลงสดอร์ฟต้องเผชิญก็คือเรือกราฟสปรีต้องการเวลาที่ใช้ในการซ่อมแซม ๑๕ วัน   แต่ตามข้อตกลง Hague Convention ซึ่งได้กำหนดไว้ว่าเรือพิฆาตสามารถที่จะจอดเทียบท่าเรือในประเทศที่ดำรงตนเป็นกลางได้ไม่เกิน ๒๔ ชั่วโมงเท่านั้น  แน่นอนว่าหากัปตันแลงสดอร์ฟยอมทำตามข้อตกลง   ก็ต้องออกไปเผชิญกับกองทัพเรือของกัปตันฮาร์วูดที่เรียกเรือ HMS Cumberland ที่จอดเทียบท่าอยู่ที่เกาะฟอล์กแลนด์มาเสริมกำลัง เท่านั้นไม่พอ ยังสร้างข่าวลือว่าเรือ HMS Renown กับเรือบรรทุกเครื่องบิน HMS Ark Royal  ได้มาจอดรออยู่หน้าปากอ่าวเรียบร้อยแล้ว ซึ่งอันที่จริงเรือทั้งสองลำอยู่ห่างไปตั้งพันไมล์ครับ

ซึ่งทางออกตรงนี้ ทางฝ่ายเบอร์ลินและกัปตันแลงสดอร์ฟก็ได้ขออุทธรณ์ไปยังรัฐบาลอุรุกวัยว่าเรือกราฟสปรีนั้น ไม่ได้อยู่ในสภาพ “เดินทะเล( Seaworthy )” จึงขอยกเว้นให้เทียบท่าเป็นเวลา ๑๕ วันเพื่อทำการซ่อมแซม

คราวนี้ครับ  ทั้งทางฝ่ายอังกฤษและทางฝ่ายเยอรมัน ต่างเล่นบททนายความ มาตีความว่านายพลกราฟสปรีของเราอยู่ในสภาพที่จะ “เดินทะเล” ได้หรือไม่

ซึ่งทางฝ่ายกงสุลอังกฤษประจำอุรุกวัย นาย Eugene  Millington-Drake นั้นก็ออกมาเถียงว่าเรือกราฟสปรีหนีเรืออังกฤษมาตั้งสามร้อยไมล์  แล้วจะมาอ้างบอกว่าเดินทะเลไม่ได้เนี่ย มันซุงแหลกันชัดๆ   และในที่สุดแล้วทางรัฐบาลอุรุกวัยก็ได้ทำการตรวจสอบสภาพเรือกราฟสปรี แล้วออกมาประกาศว่า ให้จอดได้เพียงแค่ ๗๒ ชั่วโมงขาดตัว หรือไม่ก็ให้ทางรัฐบาลอุรุกวัยยึดเรือกราฟสปรีเอาไว้ในฐานะเชลยสงครม

และตอนนี้ทางกัปตันแลงสดอร์ฟมีตัวเลือกอยู่ ๒ ทางนั่นคือ จะจมเรือกราฟสปรีเอง หรือว่าให้ทางรัฐบาลอุรุกวัยยึดเรือไป    ส่วนการบ่ายหน้าออกมหาสมุทรแอตแลนติกนั้น   แทบเป็นไปไม่ได้เพราะเท่ากับเอาเรือทั้งลำพร้อมด้วยลูกเรือไปตายด้วยน้ำมือเรือรบอังกฤษเปล่าๆ

ท้ายที่สุดกัปตันแลงสดอร์ฟตัดสินใจติดต่อกลับไปยังเบอร์ลิน  ซึ่งทางฮิตเลอร์ก็ให้คำตอบมาว่า  จมเรือกราฟสปรีสถานเดียว

และในวันที่ ๑๗ ธันวาคม เรือกราฟสปรีก็จมลงต่อหน้ากะลาสีเรือทั้ง ๗๐๐ คนครับ  

ลูกเรือกราฟสปรีทั้ง ๗๐๐ ชีวิตก็ได้ถูกส่งตัวไปยังกรุงบัวโนสไอเรส ประเทศอาร์เจนติน่าในฐานะเชลยสงครามของอังกฤษ จนกระทั่งหลังสงครามเลิกในปี ๑๙๔๖ จึงได้อนุญาตให้กลับสู่มาตุภูมิ  ส่วนกะลาสีเรือระดับนายทหารส่วนใหญ่นั้นต่อมาไม่นานก็ได้ทำการหลบหนีกลับสู่เยอรมันกลับไปสู้รบสงครามต่อไป

สุดท้าย ในส่วนกัปตันแลงสดอร์ฟ  อย่างที่คุณวิวันดาว่าเอาไว้ครับ  สุภาพบุรุษนักรบผู้นี้ได้เลือกทางตาย   ภาษิตฝรั่งได้บอกไว้ว่าชัยชนะนั้นมีร้อยพ่อพันแม่ แต่ความพ่ายแพ้นั้นคือกำพร้า  แต่สำหรับชายชาติทหารอย่างกัปตันแลงสดอร์ฟได้ยืดอกรับความสูญเสียนี้ไว้แต่เพียงผู้เดียว  ซึ่งท่านกัปตันผู้นี้ได้ก่อนตายได้เขียนจดหมายลาไว้ว่า..

“เมื่อถึงตอนนี้ ข้าพเจ้าสามารถพิสูจน์ตนเองได้ด้วยความตาย ที่ข้าพเจ้าพร้อมเสมอที่จะสละชีพภายใต้ผืนธงแห่งอาณาจักรไรค์ที่ ๓ ข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียวที่จะแบกรับความรับผิดชอบต่อความหายนะแหงเรือพิฆาต Graff Spree ข้าพเจ้ามีความยินดีที่จะใช้ชีวิตของข้าพเจ้าปกป้องเกียรติภูมิของผืนธงแห่งอาณาจักรข้าพเจ้า”

ตายอย่างสุภาพบุรุษนักรบ   กัปตันแลงสดอร์ฟได้เลือกที่จะจบชีวิตตนเองด้วยคมกระสูนปืนเช่นชายชาติทหารในเครื่องแบบเต็มยศ    และร่างไร้วิญญาณของกัปตันแลงสดอร์ฟก็ได้ถูกจัดพิธีศพอย่างสมเกียรติ โดยมีเหล่าประดากะลาสีเรืออังกฤษหกสิบสองคนที่ถูกแลงสดอร์ฟจับเป็นเชลยศึกระหว่างยุทธนาวีนั้น  ได้เข้าร่วมพิธีศพครั้งนี้อย่างพร้อมเพรียง    

และกัปตันแลงสดอร์ฟก็ได้หลับใหลตลอดกาลภายใต้ธงแห่งกองทัพเรือเยอรมัน   ที่กรุงบัวโนส ไอเรสนั่นเอง


ในส่วนผู้ชนะศึกกัปตันฮาร์วูดนั้นก็ได้รับบรรดาศักดิ์อัศวิน และเลื่อนตำแหน่งเป็น Rear Admiral จากชัยชนะครั้งนี้


ปล. การปฏิบัติของกัปตันแลนสดอร์ฟที่มีต่อเชลยสงครามอย่างให้เกียรตินั้น  ตามธรรมเนียมฝรั่งเขาถือว่าเป็นการกระทำที่ "จิตใจอัศวิน (Chivalry)" อย่างยิ่ง

อันที่จริงเรื่องธรรมเนียมปฏิบัติสากลต่อเชลยสงครามอย่างให้เกียรติในปัจจุบันนั้น  มีต้นกำเนิดมาจากธรรมเนียมปฏิบัติของเหล่าอัศวินในยุคกลาง   ซึ่งในตอนนั้นตามธรรมเนียมของการต่อสู้สงครามระหว่างอัศวินนั้น หากฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเพลี่ยงพล้ำ  อัศวินผู้ชนะ(ที่ดี)จะไม่ฆ่าให้ตาย   มีการละเว้นชีวิตและปฏิบัติต่อผู้แพ้เสมือนสหาย  และจับคุมตัวไว้เป็นนักโทษเรียกเอาเงินประกันตัวจากทางครอบครัวของอัศวินนั่นเอง   ตลอดจนอัศวินในตอนนั้นก็ถูกสั่งสอนให้มีความเชื่อด้วยว่าอัศวินจะต้องปกป้องคนอ่อนแอ นั่นคือ ผู้หญิง เด็ก และคนชรา ครับ

ซึ่งธรรมเนียมปฏิบัตินี้ก็พัฒนามาเรื่อยๆครับ  จนมาเป็นธรรมเนียมสากลในการปฎิบัติกับฝ่ายตรงข้ามอย่างให้เกียรติในปัจจุบัน   หรือในวงการกีฬาที่เค้าเรียกกันว่า น้ำใจนักกีฬา ครับ   ธรรมเนียมปฏิบัติเหล่านี้ล้วนมีต้นกำเนิดมาจาก จิตใจอัศวิน ในยุคกลางขอรับ