***วัดป่าแก้ว***

ในคราวสงครามยุทธหัตถี    ระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราช   กับพระมหาอุปราชา   เมื่อเสร็จศึก   สมเด็จพระนเรศวร   ปรึกษาโทษแม่ทัพนายกอง  ที่ตามเสด็จไม่ทันพระองค์ในคราวสงครามยุทธหัตถีนั้น   จะมีโทษสถานใด     เป็นว่า  ต้องโทษประหารชีวิต

สมเด็จพระพนรัตน์วัดป่าแก้ว   ได้นำสมณชีพราหมณ์    มาขอพระราชทานอภัยโทษ  โดยกล่าวว่า  เป็นเพราะพระบรมเดชานุภาพ     และเทวดาฟ้าดินดลบันดาล  จึงให้เป็นไปเช่นนั้นเพื่อให้พระเกียรติยศของพระองค์สูงส่ง  และปรากฏไกล

พระนเรศวรก็พระราชทานอภัยโทษให้   แต่ให้ไปตีเมืองทวาย   มะริด  และตะนาวศรี  มาเป็นการแก้ตัว   

ชื่อวัดป่าแก้ว   ก็ปรากฏขึ้นในเรื่อง   ลิลิตตะเลงพ่าย   เรื่องหนึ่ง

อีกเรื่องหนึ่งคือ   เรื่องศรีปราชญ์   โต้โคลงกับเจ้าเชียงใหม่

เจ้าเชียงใหม่ว่า.........ศรีเอยเจ้าหื้อ       ปางใด

ศรีปราชญ์ว่า.............หื้อเมื่อพระเสด็จไป       ป่าแก้ว

เจ้าเชียงใหม่ว่า.........รังสีบ่สดใส            สักหยาด

ศรีปราชญ์ว่า.............ดำแต่นอกในแผ้ว      ผ่องเนื้อนพคุณ

วัดป่าแก้วจึงเป็นวัดสำคัญในสมัยกรุงศรีอยุธยา   พระเจ้าแผ่นดินคงเสด็จพระราชดำเนินไปบำเพ็ญพระราชกุศลบ่อย ๆ

วัดป่าแก้ว      ...........

วัดป่าแก้ว   หรือวัดอรัญญิกของอยุธยาตามที่นักประวัติศาสตร์รุ่นเก่าท่านสันนิษฐานกันว่า    คือตัววัดใหญ่ชัยมงคลปัจจุบันนี้   และเชื่อกันว่าตรงตามที่พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาอันบันทึกไว้ในสมัยพระเจ้าอู่ทองปฐมกษัตริย์กรุงศรีอยุธยามีดังนี้

"ศักราช   ๗๒๕  ปีเถาะเบญจศก  (พ.ศ.  ๑๙๐๖)  ทรงพระกรุณาตรัสว่า  เจ้าแก้ว  เจ้าไทย  ออกอหิวาตกโรคตาย  ให้ขุดขึ้นเผาเสีย   ที่ปลงศพนั้นให้สถาปนาเจดีย์วิหาร   เป็นพระอารามแล้วให้นามชื่อ  "วัดป่าแก้ว"

วัดป่าแก้ว   เป็นพระอารามหลวงของกรุงศรีอยุธยา   ตั้งแต่สมัยเริ่มสร้างกรุง   จนเสียกรุงครั้งที่สอง

เป็นพระอารามสำคัญคือ   เป็นที่ประทับของสมเด็จพระพนรัตน์สังฆราชฝ่ายซ้าย    อยู่นอกกำแพงเมือง   (ส่วนสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์   คือพระสังฆราชผฝ่ายขวา  ปกติกสถิตอยู่วัดมหาธาตุ   เป็นอธิบดีสงฆ์ฝ่ายคามวาสี)

วัดป่าแก้ว     เป็นวัดของอธิบดีสงฆ์ฝ่ายอรัญวาสี   ปกติจะต้องอยู่นอกกำแพงเมือง   เพียงชั่วระยะพระสงฆ์จะโคจรเข้ามาบิณฑบาตรถึงในตัวเมือง  หรือแถบรอบด้านนอกกำแพงเมืองใต้  ในชั่วระยะ  สัก  ๒-๓  กิโลเมตร   ดังเช่น  วัดป่าแก้ว  ของกรุงสุโขทัย  ราชธานีฝ่ายเหนือ   ซึ่งวัดป่าแก้ว  อยู่ในเขตอรัญญิกซึ่งสถานที่เป็น   ป่าเขา  เหมาะสำหรับพระสงฆ์ฝ่ายวิปัสนาธุระจได้อยู่จำศีลภาวนาในที่สงบของธรรมชาติ

ปติ   ตันขุนทด      โรงเรียนชุมชนบ้านห้วยยายจิ๋ว   เทพสถิต    ชัยภูมิ   เรียบเรียง

(น  ณ  ปากน้ำ       ศิลปกรรมแห่งอาณาจักรศรีอยุธยา     ต้นอ้อ  แกรมมี่   ๒๕๔๐)