ในเมืองไทย ร่องรอยของสงครามโลกครั้งที่ 2 ปรากฏชัดเจนมากที่จังหวัดกาญจนบุรี เช่น สะพานข้ามแม่น้ำแคว หรือสุสานทหารสัมพันธมิตร แต่ก็ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจอีกแห่ง นั่นคือ "อนุสรณ์สถานช่องเขาขาด" หรือ "ช่องไฟนรก" (Hellfire Pass) 

บริเวณช่องเขาขาด เมื่อสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 เคยเป็นสถานที่ซึ่งทหารญี่ปุ่นบังคับให้เชลยศึกที่เป็นชาวออสเตรเลีย อังกฤษ ดัตช์ และอเมริกา รวมทั้งแรงงานชาวเอเชียมาสร้างทางรถไฟจากประเทศไทยไปพม่า เพราะญี่ปุ่นเห็นว่า การส่งกำลังที่ปลอดภัยกว่าเส้นทางเดินเรือทางทะเล คือ ทางรถไฟ จึงตัดสินใจสร้างทางรถไฟในระยะทางราว 415 กิโลเมตร เริ่มตั้งแต่บ้านโป่งไปจนถึงตันบูซายัดในพม่า

ทว่าการสร้างทางรถไฟในสมัยสงครามโลกครั้งนั้น ทหารญี่ปุ่นสั่งให้เชลยศึกทำงานด้วยความเร่งรีบตลอดทั้งวัน ส่งผลให้เชลยศึกเสียชีวิตประมาณ 12,399 คน จากจำนวนราว 6 หมื่นคน เพราะขาดแคลนอาหาร กินแค่ข้าว ผักแห้ง และปลาแห้งเพียงเล็กน้อย และขาดสิ่งอำนวยความสะดวกทางการแพทย์ ล้มป่วยด้วยโรคระบาด อีกทั้งทหารญี่ปุ่นที่ดูแลการก่อสร้างยังทำทารุณกรรมต่อเชลยศึกด้วย

ความน่าสะเทือนใจที่เกิดขึ้นบริเวณช่องเขาขาด จนถูกขนานนามว่า ช่องไฟนรก เนื่องจากในห้วงเวลาเร่งด่วนที่เชลยศึกต้องเร่งสร้างทางรถไฟให้เสร็จตามกำหนดในเดือนสิงหาคม พ.ศ.2468 โดยในช่วงนั้น ทุกค่ำคืนที่ช่องเขาขาด มีแสงวาบๆ จากกองไฟส่องกระทบร่างที่ผอมโซของเชลยศึกและคนงาน จัดเป็นสภาพที่น่าเวทนา จึงเป็นที่มาของชื่อช่องไฟนรกนั่นเอง

นายเจ จี ทอม มอร์ริส อดีตเชลยศึกชาวออสเตรเลีย ผู้รอดชีวิตจากสงครามโลกครั้งที่ 2 คือผู้ที่กลับมาหาที่ตั้งของช่องเขาขาด ในที่สุดเขาได้เสนอข้อมูลต่อรัฐบาลออสเตรเลีย เพื่อรองรับและสร้างพื้นที่ดังกล่าวให้เป็นแหล่งประวัติศาสตร์ ที่สำคัญเพื่อระลึกถึงผู้ที่ได้รับความทุกข์ระทม หรือเสียชีวิตระหว่างก่อสร้างทางรถไฟสายมรณะ

สำหรับพิพิธภัณฑ์อนุสรณ์สถานช่องเขาขาด เปิดให้เข้าชมอย่างเป็นทางการตั้งแต่ปี พ.ศ.2542 มีทั้งในส่วนของอาคารพิพิธภัณฑ์ และทางเดินไปชมช่องเขาขาด ที่สำคัญระหว่างทางเดินยังมีจุดให้ฟังบรรยายผ่านหูฟังส่วนตัวเป็นระยะ ได้ทั้งความรู้ประวัติศาสตร์ และเรื่องราวความทุกข์ทรมานของเหล่าเชลยศึกได้เป็นอย่างดี

สถานที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์ฯ อยู่ภายในกองการเกษตรและสหกรณ์ สำนักงานทหารพัฒนา หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา บริเวณกิโลเมตรที่ 64–65 บนทางหลวงหมายเลข 323 (กาญจนบุรี-ไทรโยค-ทองผาภูมิ) เปิดให้เข้าชมทุกวันตั้งแต่เวลา 09.00-16.00 น. สอบถามเพิ่มเติมที่ 0-3453-1347, 08-1754-2098, 08-1814-7564.

ทีมเดลินิวส์ออนไลน์
deflying@gmail.com