สงครามไทยรบเขมร

ผู้เขียน จิตรสิงห์ ปิยะชาติ

สนพ.ยิปซี พิมพ์ครั้งแรก มิถุนายน 2552   208 หน้า

สารบัญ

บทที่ 1 แผ่นดินสุวรรณภูมิ

บทที่ 2 ไทย "ปลดแอก" ขอม สมัยสุโขทัย

บทที่ 3 สงครามยึดเขมร พ.ศ. 1893-1974

บทที่ 4 สงครามกับเขมร พ.ศ. 2019-2099

บทที่ 5 เขมรรุกไทยสมัยเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1

บทที่ 6 ยุคสมัย "สงครามสามเส้า" เมื่อญวนแทรกแซงการเมืองเขมร

บทที่ 7 ไทยรบเขมรสมัยกรุงธนบุรี

บทที่ 8 ไทยรบเขมรสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

หนังสือเล่มนี้เนื้อหาเริ่มตั้งแต่การแสดงให้เห็นถึงอาณาจักรต่างๆ ที่ก่อตั้งและมีอิทธิพลต่อดินแดนสุวรรณภูมิ จนมาถึงสมัยอยุธยาที่แบ่งแยกเป็นสยามและเขมรอย่างชัดเจน ในส่วนของอาณาจักรขอมมีการลำดับราชวงศ์ กษัตริย์ และสถาปัตยกรรมที่สำคัญจนถึงสิ้นอาณาจักรขอม เมื่อถึงบทกำเนิดสุโขทัยมีการเท้าความถึงต้นกำเนิดเมืองสุโขทัย ความสัมพันธ์ในราชวงศ์และเหตุผลที่พ่อขุนผาเมืองได้เป็นกษัตริย์พระองค์แรกของสุโขทัย การปลดแอกจาก "ขอมสบาดโขลญลำพง" และการตีความ "ขอมสบาดโขลญลำพง" คือพวกใด

ในสมัยอยุธยามีการแบ่งเป็น 4 ช่วง 4 บท จากที่เขมรเคยตกเป็นประเทศราชของไทย สงครามขอมแปรพักตร์ เขมรรุกรานไทยช่วงเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่าครั้งที่ 1 การปราบเขมรในสมัยสมเด็จพระนเรศวร ในช่วงปลายอยุธยาญวนได้เข้ามามีบทบาทในเขมรจากศึกชิงบัลลังก์ภายในเขมร ทำให้เกิดศึกสามเส้ากับไทย ซึ่งในช่วงสุดท้ายมีการกล่าวถึงทหารอาสาญี่ปุ่นที่ช่วยรบในสงคราม และการพ่ายแพ้ที่น่าอับอายที่สุดของบริษัทอินเดียตะวันออกฮอลันดากับเขมร นอกจากนี้ยังกล่าวถึงการรับวัฒนธรรมเขมรเข้ามาในอยุธยาที่สำคัญคือ การปกครองแบบเทวราช

ในสมัยธนบุรีมีการวิเคราะห์สาเหตุที่ไทยเสียกรุงครั้งที่ 2 แก่พม่า และมีลำดับเหตุการณ์ตั้งแต่การยกทัพของพม่า การรบของไทยกับพม่าแต่ละครั้งจนถึงกรุงศรีอยุธยาแตก และการตั้งกรุงธนบุรีของพระเจ้าตาก การรบกับเขมรสมัยธนุบรียังมีอยู่เช่นกัน เมื่อเข้าสู่ยุคกรุงรัตนโกสินทร์ยังเป็นการรบแบบสามเส้าอยู่ มีการวิเคราะห์นโยบายของไทยและญวนต่อการครอบครองเขมรที่แตกต่างกัน มีการลี้ภัยทางการเมืองของกบฎญวนในไทยทำให้เกิด "บ้านญวนพาหุรัด" ไทยยังได้ส่งทหารเพื่อช่วยญวนบางฝ่ายรบแย่งอำนาจในญวน แต่สงครามไทยกับญวนในเขมรยังมีอยู่จนเลยไปถึงในลาว จนเมื่อมีการรุกรานจากชาติตะวันตกในสมัย ร. 3 จึงมีการทำสัญญาสงบศึกระหว่างไทยและญวน  เขมรได้ทำรูปปั้นเจ้าพระยาบดินทรเดชาที่เมืองอุดงมีชัย เรียกว่า "ศาลองค์บดินทร" เพื่อระลึกถึงที่ท่านได้ปลดแอกเขมรจากการกลืนชาติของญวน 

ข้อมูลจากหนังสือได้มาจากพงศาวดารฉบับต่างๆ ทั้งของไทยของเขมร และของชาวต่างชาติที่บันทึกไว้ในสมัยนั้น มีการนำข้อความบางส่วนจากพงศาวดารมาทั้งที่คล้ายคลึงกันหรือแตกต่างกันมาลงไว้ เพื่อวิเคราะห์หาข้อเท็จจริง

ในบทสรุปสุดท้ายได้กล่าวถึงทรรศนะคติของไทยและเขมรที่มีต่อกัน 

อ่านจบแล้วทำให้เห็นความเป็นมาเป็นไปในความสัมพันธ์ของไทยและเขมรรวมไปถึงญวนด้วย ซึ่งสะท้อนถึงความสัมพันธ์ในปัจจุบันด้วยว่า "ไทยเขมรญวนความสัมพันธ์ที่ไม่เปลี่ยนแปลง"  ซึ่งไทยและเขมรควรเร่งปรับเปลี่ยนทรรศนะคติต่อกันให้ดีขึ้นเพื่อร่วมใจกันพัฒนาประเทศให้ก้าวทันโลกยุคปัจจุบันที่ไม่ได้มีเพียงไทยเขมรญวนเหมือนแต่ก่อน