คราวก่อนขณะที่เขียนแนะนำ VCD เบื้องหลัง ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช นั้น ยังนั่งนึกเสียดายอยู่ว่าที่จริงก่อนหน้านั้นเล็กน้อย สถานีโทรทัศน์ ช่อง 9 อสมท. ได้เคยนำ สารคดี ตามรอย ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช มาออกอากาศเป็นตอนๆ มาแล้ว แต่ความที่บ้าอินเตอร์เน็ตมากกว่าโทรทัศน์ และไม่รู้กำหนดการออกอากาศแน่นอน เลยได้ดูเพียงบางตอนกระท่อนกระแท่น ทำยังไงจะได้ดูเต็มๆ สักครั้งหนึ่งบ้าง

ผลของการเป็นคนกรุงที่ต้องเข้า ร้านเซเว่นอีเลเว่น บ้างเป็นคราวๆ ความปรารถนาก็เป็นจริงขึ้นมาได้ (โฆษณาให้เขาเว่อเกินไปรึเปล่าเนี่ย?) เมื่อวันดีคืนดีก็ได้พบสารคดีชุดนี้จัดทำขึ้นมาทั้งในรูปแบบ DVD และ VCD ผมก็ได้ตัดสินใจซื้อฉบับ DVD ซึ่งมีอยู่สองแผ่น ความยาว 5 ชั่วโมง

เนื้อหาแบ่งออกเป็น 10 ตอน ประกอบด้วย

๑. มหาราชแห่งอุษาคเนย์
๒. ประวัติศาสตร์ในตำนาน/ตำนานในประวัติศาสตร์
๓. พิษณุโลกแผ่นดินเกิด
๔. หงสาวดีจากองค์ประกันสู่วันเฉลิมชัย
๕. ไก่เชลยตัวนี้เก่งนัก
๖. เมืองแครงเอกราชประกาศที่นี่
๗. พระแสงปืนต้นข้ามแม่น้ำสะโตง
๘. เส้นทางเดินทัพ
๙. ศึกพระเจ้านันทบุเรง
๑๐.ศึกยุทธหัตถี
แถมด้วย บทสรุปท้าย ๓ ปี แห่งการค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล

ชื่อของแต่ละบทคงพอจะสื่อความหมายได้ในตัวอยู่แล้ว โดยสรุปจะถือว่าเป็นเบื้องหลังภาพยนตร์ในด้านการค้นคว้าทางวิชาการก็ว่าได้

และโดยความประทับใจส่วนตัว ในฐานะคนที่เคยเรียนประวัติศาสตร์ในระดับปริญญาโทมา ในการจัดทำเว็บไซต์แห่งนี้ เหตุผลหนึ่งก็คือความปรารถนาจะให้ท่านทั้งหลายได้ทราบว่า ประวัติศาสตร์ นั้น มีอะไรมากกว่าการท่องจำปีพ.ศ.และเหตุการณ์ต่างๆ ที่เราเคยเรียนรู้แบบสำเร็จรูปจากตำราที่เขียนไว้แล้ว นั่นคือความละเอียดลึกซึ้งในการรวบรวมหลักฐานข้อมูลต่างๆ มาวิเคราะห์ ซึ่งในหลายเรื่องหลายประเด็นนั้น มีความแตกต่างกันนับตั้งแต่ตัวหลักฐานชั้นต้นไปจนถึงความคิดเห็นของนักวิชาการระดับสูง หลักฐานชิ้นนี้พูดไว้อย่าง หลักฐานอีกชิ้นพูดอีกอย่าง นักวิชาการต่างก็มีทฤษฏีความเชื่อของตนเอง แล้วจะจัดการอย่างไรกับความเชื่อความเห็นที่แตกต่างกันอย่างนี้

สารคดีชุดนี้จะช่วยอธิบายเรื่องเหล่านี้ได้เป็นอย่างดี โดยอาศัย พระราชประวัติ ของ สมเด็จพระนเรศวรฯ เป็นกรณีศึกษาได้อย่างดีเยี่ยม

นักวิชาการที่มาแสดงความเห็นก็ไม่ได้มีแต่ หม่อมเจ้า ชาตรีเฉลิม ยุคล และ ดร.สุเนตร ชุตินธรานนท์ หรือผู้ที่เป็นกำลังหลักของการสร้างภาพยนตร์เท่านั้น แต่ยังมีท่านอื่น เช่น ดร.ธีรวัต ณ ป้อมเพชร อาจารย์ ศรีศักดิ์ วัลลิโภดม พลตรี มรว.ศุภวัฒน์ เกษมศรี ฯลฯ มาแสดงความเห็นถึงหลักฐานที่มาและทฤษฎีต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับ ภาพยนตร์ ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่หลายประเด็นยังมีความเชื่อที่ขัดแย้งกัน หลายเรื่องเราเคยเชื่อง่ายๆ ว่าเป็นเหตุการณ์จริง หรือเรื่องจริงของ พระนเรศวร  แต่ในการศึกษาลึกๆ บางกระแสเห็นว่าไม่ใช่เหตุการณ์จริง หรือไม่กล่าวถึงในหลักฐานบางชิ้น ก็ยังมี บางท่านมีมุมมองแย้งกับบางประเด็นที่ปรากฏในภาพยนตร์ด้วยซ้ำ

ไม่ใช่สักแต่ว่าเกณฑ์ใครต่อใครมาพูดสนับสนุนตัวเองอย่างที่นักการเมืองหรือโฆษณาสินค้าบางชิ้นชอบกระทำกัน

ท่านมุ้ยกล่าวยอมรับตามตรงในสารคดีเรื่องนี้เลยว่า ในประเด็นที่มีความเห็นหรือหลักฐานที่ขัดแย้งกันนั้น ท่านได้เลือกที่จะยึดตามประวัติศาสตร์กระแสหลักไว้ก่อนโดยไม่อาจจะสอดแทรกข้อมูลลงในภาพยนตร์ได้ว่าในประเด็นนี้นักวิชาการเขาเห็นไม่ตรงกันอยู่นะ

สารคดีชุดนี้จีงเป็นเสมือนการเติมเต็มความรู้ด้าน ประวัติศาสตร์ ให้กับ ภาพยนตร์ ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ได้เป็นอย่างดี แทนที่ท่านจะต้องเสียเวลากับการเริ่มต้นว่าจะค้นคว้าเองอย่างไร เพียงเดินเข้า ร้านเซเว่นอีเลเว่น กับเงินไม่กี่ร้อย แล้วสละเวลาอยู่หน้าจอทีวีหรือคอมพิวเตอร์สัก 5 ชั่วโมง ท่านก็จะได้รับความรู้จากบรรดานักวิชาการระดับแนวหน้าอย่างคุ้มค่าจริงๆ ครับ

ชื่อเรื่องภาษาไทย :  สารคดี ตามรอย ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช

อำนวยการผลิต : หม่อมกมลา ยุคล ณ อยุธยา, คุณากร เศรษฐี

ผู้เขียนบท :  วุฒิพงศ์ ทับทิมดี

พิธีกร :ไชยวัฒน์ อนุตระกูลชัย