*  *  *

ฮานนิบาล  -  สงครามฮานนิบาล (Bellum Hanniballicum)

 

 สถานการณ์เดิม  .  .  .  จากสงครามปิวนิค  (ครั้งที่ ๑)    พ.ศ.๒๗๙ - ๓๐๒   หรือ   ๒๖๔ – ๒๔๑  ปี ก่อนคริสตศักราช

            พ.ศ.๒๙๖  หรือ  ๒๔๗  ปี  ก่อนคริสตศักราช  ระหว่างทำสงครามกับโรมัน  ฮามิลคาร์  บาร์คา  ก็ได้ข่าวว่า  ภรรยาให้กำเนิดบุตรชายคนแรก   บุตรคนนี้ได้ชื่อว่า  ฮานนิบาล
 
          .  .  .  ผลของสงครามปิวนิค  (ครั้งที่ ๑)   

          คาร์เธจต้องเสียอาณานิคมบนเกาะซิซีลี  เกาะคอร์ซิกา  และเกาะซาร์ดิเนีย  พร้อมทั้งเงินค่าปรับอีกเป็นจำนวนมหาศาล    นอกจากนี้กองทัพเรือก็ถูกทำลายอย่างย่อยยับจนแทบจะหมดสิ้น    แต่สิ่งที่ได้มาคือ  ชาวคาร์เธจเกิดความมุมานะ และเคียดแค้นปรารถนาที่จะเอาชัยต่อโรมันให้ได้

          ส่วนโรมันได้แผ่ขยายอิทธิพลไปจากเดิมที่อยู่เพียงในคาบสมุทรอิตาลี สู่ดินแดนชายฝั่งด้านเหนือของทะเลเมดิเตอเรเนียนตั้งแต่ฮิสปาเนีย  (บริเวณตอนเหนือของสเปนในปัจจุบัน - ระหว่างเทือกเขาพิเรนีสและแม่น้ำเอโบร - Ebro River)

 

 

 

 

 

 

 

สถานการณ์ต่อไป  .  .  .

ความเป็นไปหลังสงครามปิวนิค (ครั้งที่ ๑)

          การเมืองภายในอาณาจักรคาร์เธจ      การเมืองของคาร์เธจยุคนั้นแบ่งเป็นสองขั้วอย่างชัดเจน    หากจะเรียกให้เข้ายุคปัจจุบัน  จะเรียกว่า  พรรคการเมืองก็ได้   กล่าวคือ

          - พรรค  Democrates         ฮานโน เป็นหัวหน้า    มีนโยบายใฝ่ความสุขด้วยการยอมรับ  และผูกมิตรกับโรมัน   ไม่บำรุงการทหาร  เพื่อไม่ให้กรุงโรมระแวง   ทางสภาผู้มีปัญญาสนับสนุนพวกนี้     พวกนี้พยายามกำจัดฮามิลคาร์ให้ได้  ด้วยการนำตัวขึ้นศาลโดยกล่าวหาว่า   เป็นผู้สัญญาเมื่ออยู่ในเกาะซิซืลีว่า จะให้รางวัลอย่างมากมายเมื่อเสร็จสงคราม    แต่รัฐบาลไม่ทราบ  และไม่ได้ให้รางวัลดังกล่าว   จึงเป็นเหตุให้กองทัพจ้างก่อการกบฏ     แต่ศาลคาร์เธจพิพากษาให้ฮามิลคาร์เป็นฝ่ายชนะคดี   

          - พรรค  Aristocratics        ฮามิลคาร์  บาร์คา   แม่ทัพใหญ่คาร์เธจในสงครามปิวนิค  (ครั้งที่ ๑)  เป็นหัวหน้า   มีความเห็นว่า  การเป็นมิตรด้วยการอ่อนข้อให้กรุงโรมนั้นเป็นการขัดขวางความเจริญก้าวหน้าของคาร์เธจ     จึงกำหนดนโยบายพรรคว่า  ต้องกอบกู้ศักดิ์ศรีของคาร์เธจด้วยการทำสงครามให้ชนะโรมัน

 

            ฮามิลคาร์  บาร์คา ได้ฮาสดรูบาลบุตรเขย  ซึ่งเป็นคนปากเสียงแข็ง  ทั้งมีพวกมากสนับสนุนให้ได้เป็นซุฟเฟต* คนหนึ่ง  และเป็นแม่ทัพสูงสุดด้วย   นอกจากนี้  สภาบริหารการเมือง  หรือสภาเจรูเซีย  (Gerusia)  ของคาร์เธจยังให้ฮามิลคาร์มีสิทธิ์เลือกผู้แทนในตำแหน่งแม่ทัพสูงสุดได้ต่อไปด้วย   ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญ    ทำให้สถานะของฮามิลคาร์สูงขึ้นมาก      แสดงว่าชาวคาร์เธจปรารถนาที่จะเอาชนะโรมันให้ได้      แต่ความปรารถนาของผู้แพ้ต้องการเวลา และวิธีการที่แยบยล      เนื่องจากกองเรือของคาร์เธจถูกทำลายอย่างย่อยยับ      การจะสถาปนากองเรือขึ้นใหม่   หากทางกรุงโรมทราบข่าวก็อาจจะถือเป็นสาเหตุโจมตีคาร์เธจอีก    และคาร์เธจก็ไม่อยู่ในสภาพที่พร้อมจะทำสงครามได้อีก    ทั้งการจะทำสงครามก็ต้องอาศัยทุนทรัพย์จำนวนมาก

*ซุฟเฟต  Suffetes   ตำแหน่งประมุขของคาร์เธจ  มี สองคน

         ซุฟเฟต ฮามิลคาร์  บาร์คา    จึงคิดชดเชยการสูญเสียแหล่งเศรษฐกิจในเกาะซิซีลีด้วยการเข้าครอบครองดินแดนฮิสปาเนีย (Hispania) หรือคาบสมุทรไอบีเรีย  (ประเทศสเปนและปอร์ตุเกสในปัจจุบัน)  แทน    และจากดินแดนนี้ก็สามารถเดินทัพไปสู่กรุงโรมด้วยทางบกอีกก็ได้     ทั้งนี้  ฮามิลคาร์ได้สัญญากับสภาเจรูเซีย และประชาชนชาวคาร์เธจว่าจะไม่เรียกร้องเงินเลย    และหากเมื่อได้ดินแดนดังกล่าวแล้วจะส่งเงินมาบำรุงกรุงคาร์เธจเสียด้วยซ้ำ     

          ฮามิลคาร์    เดินทัพไปตามชายฝั่งอาฟริกาด้านเหนือ  แล้วข้ามทะเลไปขึ้นฝั่งที่เมืองคาดิซ   (Cadiz)    เมื่อ  พ.ศ. ๓๐๖  หรือ  ๒๓๗  ปีก่อนคริสตศักราช    ขณะนั้น  ฮาสดรูบาล  ผู้ลูกเขย  เป็นผู้บัญชาการ    และฮานนิบาล  บุตรชาย  อายุ   ๙  ขวบกว่า   ได้ติดตามกองทัพไป  และได้เจริญเติบโตในดินแดนนี้  

 

ฮานนิบาล  -  วัยเยาว์ - วัยหนุ่ม

          มีหลักฐานจากนักประวัติศาสตร์ว่า  ในวัยเยาว์  ฮานนิบาลได้รับการศึกษาอย่างดี  โดยใช้วัฒนธรรมกรีกซึ่งเป็นวัฒนธรรมที่เจริญที่สุดในยุคนั้นเป็นแแบบอย่าง  และได้เรียนทุกสิ่งทุกอย่างจากอาจารย์ชาวกรีก    นอกจากนี้  ยังได้เรียนวิชาทหาร และประวัติศาสตร์จากบิดาซึ่งได้เล่าถึงการรบพุ่งของตนให้บุตรฟังอย่างละเอียด      และฮานนิบาลยังมีความชำนาญในด้านการวิ่งทน  การฟันดาบ  และการขี่ม้าได้อย่างคล่องแคล่ว  อีกด้วย

          คาบสมุทรไอบีเรีย  เป็นดินแดนที่สมบูรณ์ และสร้างความมั่งคั่งให้คาร์เธจตามคาดหวัง   ฮามิลคาร์ปราบปรามชาวถิ่นเดิมให้ราบคาบในภาคใต้และภาคกลาง    ทั้งตั้งอาณานิคม  และเผยแพร่การค้าขายได้ดี  สามารถส่งกลับทรัพย์สินเงินทองกลับกรุงคาร์เธจเป็นจำนวนมาก    อำนาจของฮามิลคาร์ในคาบสมุทรไอบีเรียแผ่ขยายไปทางเหนือเกือบจะถึงแม่น้ำอิเบรุส  (Iberus   - ปัจจุบันเรียกแม่น้ำเอโบร  Ebro)   แต่ ใน พ.ศ.๓๑๔  (๒๒๙  ปี ก่อนคริสตศักราช)  ขณะเมื่อว่ายน้ำข้ามแม่น้ำเคียงไปกับม้า    ฮามิลคาร์ได้จมน้ำตาย

ฮานนิบาล  หนุ่ม       

 

          เมื่อฮามิลคาร์เสียชีวิตใน  พ.ศ.๓๑๔  นั้น    ฮานนิบาลบุตรชายคนโตอายุได้  ๑๘  ปี  ต้องกลับกรุงคาร์เธจในฐานะประมุขแห่งตระกูลบาร์คา    ส่วนตำแหน่งแม่ทัพสูงสุดนั้นฮามิลคาร์ ได้แต่งตั้งผู้สืบแทนไว้แล้วตามที่ได้รับอำนาจจากสภา  คือได้แต่งตั้ง ฮาสดรูบาล  บุตรเขยให้เป็นแม่ทัพสูงสุดสืบแทนต่อไป

 

นครคาร์เธจใหม่  (New Carthage / Carthago Nova / Cartagena)

 

          ทางฝ่ายโรมันทีแรกไม่สนใจการขยายอาณานิคมของคาร์เธจในคาบสมุทรไอบีเรีย  กลับนึกเสียว่า  ให้คาร์เธจสนใจดินแดนนี้จะได้ไม่ขยายตัวไปในดินแดนอื่น    แต่เมืองของกรีก  เช่น  มาสซีเลีย เป็นกังวลมาก  ถึงกับเรียกร้องให้กรุงโรม เฝ้าระวังและจับตาดู    ในที่สุด  กรุงโรมจึงทำสัญญาเป็นพันธมิตรกับเมืองกรีกบางเมืองในคาบสมุทรไอบีเรียเช่น  เมืองซากุนตุม  (Saguntum  -  ปัจจุบัน  คือเมืองเมอร์วิโด  Murviedo)      

           ผลงานที่สำคัญที่สุดของฮาสดรูบาลคือการสร้างนครคาร์เธจใหม่  (New Carthage/Carthago Nova/Cartagena)  ริมทะเลภาคตะวันตกเฉียงใต้ในคาบสมุทรไอบีเรีย    ซึ่งมีผู้ขุดพบเหมืองแร่เงินในบริเวณใกล้เคียง   ซึ่งเป็นแหล่งทรัพยากรให้คาร์เธจมั่งคั่งขึ้นอีกมาก

 

 Asdrúbal, fundador de Carthago Nova  >   

 

 

 

         พ.ศ.๓๑๗   (๒๒๖  ปี ก่อนคริสตศักราช)   โรมันและคาร์เธจ  (ฮาสดรูบาล)  ก็ตกลงทำสัญญากันว่า   คาร์เธจจะไม่ข้ามแม่น้ำแม่น้ำอิเบรุสหรือเอโบร  (Iberus / Ebro)  ขึ้นไป 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         ฮาสดรูบาลเป็นแม่ทัพสูงสุดในไอบีเรียได้  ๗  ปี   พ.ศ.๓๒๑   ฮานนิบาล  ก็อายุได้  ๒๕  ปี    ฮาสดรูบาลขอให้ฮานนิบาลกลับไปประจำในกองทัพอีก  ซึ่งฮานโนและพรรคพวกต่างคัดค้านอย่างเต็มที่เพราะกลัวจะเกิดสงครามกับโรมันอีก    แต่ไม่ได้ผล  .  .  . 

 

ฮานนิบาลได้กลับไปประจำในกองทัพคาร์เธจในไอบีเรีย ในตำแหน่ง

"ผู้บัญชาการทหารม้า"

 

 ฮานนิบาล  -  ทหารหนุ่ม

          นักปราชญ์ชาวโรมันคน  ๑   ชื่อตีตุส ลีวิอุส    ได้เขียนไว้ในจดหมายเหตุกล่าวถึงฮันนิบาลดังต่อไปนี้
 
            "ตั้งแต่เริ่มที่ฮันนิบาลมีอายุพอที่จะออกรบในกองทัพของบิดาได้นั้น    ทหารทั้งหมดพากันตื่นเต้น  และมีความรักใคร่ในฮันนิบาลทั่วกัน    ทหารชั้นผู้ใหญ่ที่เตยทำการรบมามากแล้ว  ยิ่งมีความเอ็นดูมาก  เพราะเห็นว่าหน้าคล้ายบิดา ซึ่งเป็นแม่ทัพของทหารเหล่านั้นมาตั้งแต่หนุ่มจนแก่    ครั้นเมื่อฮันนิบาล ยิ่งเจริญวัยขึ้น  ก็ยิ่งเป็นที่ชมเชยของทหารมากชึ้นทุกที  เพราะมีคุณวุฒิพิเศษแปลกกับคนทั้งปวง   ไม่มีใครที่รู้จักฟังคำผู้ใหญ่ และบังคับบัญชาผู้น้อยให้ดีได้ทั้ง  ๒  ทางพร้อมกันเหมือนฮันนิบาล เลย    เพราะฉะนั้น  ยากที่จะรู้ได้ว่าใครรักฮันนิบาลมากกว่ากัน    แม่ทัพที่เป็นนายของฮันนิบาล  หรือทหารที่อยู่ใต้บังคับของฮันนิบาล    ถ้าจะส่งกองอิสสระไปทำการใดๆ ที่สำคัญแล้ว   เป็นเลือกตั้งให้ฮันนิบาลเปนผู้บังคับบัญชาเสมอ      ส่วนทหารก็ไม่ไว้ใจนายกองผู้ใดเท่าฮันนิบาลเลย    ถ้าเวลามีภัย  ไม่มีใครกล้าเท่าฮันนิบาล  และไม่มีใครใจเย็นเท่าฮันนิบาล    การหนักหนาเพียงใด    ไม่สามารถทำให้ฮันนิบาลร้องว่าเหนื่อย    หรือมีใจย่อท้อเลยเป็นอันขาด    ฮันนิบาลทนได้ทั้งร้อนทั้งหนาว    และในการอยู่กินย่อมใช้อาหารอย่างน้อยที่สุด  และตามแต่จะหาได้พอให้เลี้ยงชีวิตไว้เท่านั้น    เวลาจะนอนก็นอนแต่เมื่อว่างงาน    ถ้ามีงานแล้ว  ทำทั้งกลางวันกลางคืนก็ได้    การนอน ก็ไม่ต้องเลือกที่ๆ เงียบหรือสบาย    นอนที่ไหนก็นอนได้    ทหารเคยเห็นฮันนิบาลนอนกลางดิน  มีผ้าคลุมผืน  ๑  เท่านั้น  นอนอยู่ระหว่างกองรักษาด่าน และยามรักษาด่าน  ดังนี้เนืองๆ    เครื่องใช้ของฮันนิบาลไม่ได้แปลกกับคนอื่นที่นุ่งห่มงดงาม   แปลกที่มีอาวุธดี  และม้าดีกว่าคนอื่น    ฮันนิบาลเป็นทหารราบที่ดีที่สุดในกองทัพ  และเป็นทหารม้าดีที่สุดเหมือนกัน    ทั้งเวลาเข้ารบเป็นอยู่หน้าเพื่อนเสมอ  เวลาเสร็จรบเดินกลับค่ายทีหลังคนอื่นหมดเสมอ"

 

          คำชมเชยของลิวิอุสนี้ย่อมเป็นความจริงและไม่ลำเอียง   ทั้งนี้  เพราะลิวิอุสเป็นโรมัน  เป็นศัตรูของฮานนิบาล  และได้กล่าวปรักปรำฮานนิบาลในทางอื่นๆ อีกเป็นอันมาก

พงษาวดารยุทธศิลปะ

ฮานนิบาล  -  แม่ทัพหนุ่ม

          ฮานนิบาลดำรงตำแหน่ง"ผู้บัญชาการทหารม้า"ได้เพียงปีเดียว   พ.ศ.๓๒๓  (๒๒๐  ปีก่อนคริสตศักราช)   ฮาสดรูบาลแม่ทัพสูงสุดถูกคนร้ายชนพื้นเมืองชาวเคลต์ลอบสังหาร

          ในกรณีนี้รัฐบาลกรุงคาร์เธจจะต้องแต่งตั้งแม่ทัพสูงสุดแทน    แต่กองทัพคาร์เธจในไอบีเรียไม่อยากได้แม่ทัพมาจากที่อื่น    นายทหารจึงรีบเลือกฮานนิบาลเป็นแม่ทัพสูงสุดแทนเสียโดยเร็ว    ขณะนั้น  ฮานนิบาลอายุได้  ๒๖  ปี    เมื่อได้รับเลือกเป็นแม่ทัพและจัดการตรวจพลสวนสนาม    ทหารทั้งกองทัพได้โห่ร้องแสดงความชื่นชมยินดีเป็นที่สุดเมื่อรัฐบาลคาร์เธจทราบว่ากแงทัพได้เลือกฮานนิบาลเป็นแม่ทัพแล้ว  ก็ยินดีรับรอง

ฮานนิบาลเป็นแม่ทัพสูงสุดของกองทัพคาร์เธจทั้งหมดไม่ว่าที่ใดๆ  ทั้งในคาบสมุทรไอบีเรีย และอาฟริกา

 

ซิลิอุส  อิตาลิคุส  (Silius  Italicus)    กวีโบราณได้ถอดภาพฮานนิบาล  ไว้ดังนี้  .  .  .

               ฮานนิบาลเป็นคนรูปร่างสูงใหญ่  ผิดกับชาวคาร์เธจโดยมาก  ซึ่งมีรูปร่างค่อนข้างเล็ก    มีหน้าอกกว้าง  แข็งแรง  หน้างาม  จมูกโด่ง และค่อนข้างยาว  ผมยาวและงามซึ่งอาจเป็นเหตุทำให้ฮานนิบาลไม่สู้จะชอบใส่หมวกอย่างใดนัก    อนึ่ง  ฮานนิบาลมีนัยน์ตาดุ  และน่ากลัว   ในเครื่องแต่งกาย    ฮานนิบาลมีแปลกกว่าคนอื่นบ้าง  คือมักจะมีเสื้อคลุมสีม่วงลายทอง  และสวมรองเท้ากับสนับแข้งหนังสีแดง    การอยู่กินนอนของฮานนิบาลนั้นคงง่ายอยู่ดังเดิม    ทั้งฮานนิบาลดื่มสุราน้อยอย่างที่สุด    ฮานนิบาลมักจะมีทหารผู้น้อยอยู่หมู่หนึ่งคอยติดตามตัวอยู่เสมอเพื่อถืออาวุธต่างๆ ของแม่ทัพ
 
          และในปีที่ได้เป็นแม่ทัพสูงสุดนี้  ฮานนิบาลก็สมรสกับสตรีชาวสเปนผู้สูงศักดิ์นามอิมิลเซีย  Imilcea

 

กองทัพ  -  มรดกอย่างดีจากบิดา

          ฮานนิบาลได้รับกองทัพเป็นมรดกจากบิดา  และทรัพย์สมบัติเงินทองสำหรับใช้บำรุงกองทัพด้วย  ดังเช่นพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช ได้รับกองทัพมาเซโดเนียต่อจากพระเจ้าฟิลลิป  พระราชบิดา

          เมื่อฮานนิบาลได้เป็นแม่ทัพสูงสุดแล้ว    ก็ตั้งใจที่จะดำเนินการตามความตั้งใจของบิดาคือการทำสงครามกับกรุงโรม     ฮานนิบาลมีจิตใจรุกรบ และนิยมการรบด้วยวิธีรุกจึงคิดที่จะโจมตีโรมันก่อนที่กรุงโรมโจมตีแผ่นดินแม่ของคาร์เธจในอาฟริกา โดยใช้เกาะซิซีลีเป็นฐานทัพ    

          ในปี  พ.ศ.๓๒๓  (๒๒๐  ปีก่อนคริสตศักราช)  นั้นเอง   โรมันก็มีชัยชนะต่อพวกกอลในทางภาคเหนือ  (กอลคือดินแดนที่เป็นประเทศฝรั่งเศสในปัจจุบัน)  และ ติดต่อกับเมืองซากุนตุมของกรีก ซึ่งเป็นพันธมิตรกับกรุงโรม  เพื่อจะใช้ เป็นฐานทัพสำหรับการรุกเข้าโจมตีคาร์เธจในแคว้นไอบีเรียอยู่แล้ว  .  .  .  ฮานนิบาลก็ทราบเรื่องนี้   จึงคิดจะตีเอาเมืองซากุนตุมเสียก่อนเหมือนกัน  แต่ยังหาเหตุไม่ได้         

          ระหว่างที่    สถานการณ์ยังไม่เอื้ออำนวยนี้    ฮานนิบาลก็ใช้กองทัพปราบปรามดินแดนทางใต้แม่น้ำอิเบรุส    ซึ่งนอกจากจะปราบปรามดินแดนดังกล่าวให้ราบคาบตามความมุ่งหมายแล้ว   ยังเป็นการฝึกฝนเพิ่มทักษะและประสิทธิภาพในการรบแก่กองทัพไปในตัว   และผลดีอีกประการหนึ่งตือรี้พลสกลไกรในกองทัพรักใคร่เลื่อมใส เชื่อมั่นในแม่ทัพหนุ่มอย่างเหนียวแน่นมากยิ่งขึ้น

          การที่ ฮานนิบาลต้องใช้กองทัพปราบปรามดินแดนทางใต้แม่น้ำอิเบรุสให้สงบราบคาบนั้น    สืบเนื่องมาจากแนวความคิดเรื่องเส้นทางเดินทัพสู่กรุงโรมทางบก    เพราะเส้นทางทะเลเมดิเตอเรเนียนเป็นการลำบาก  เนื่องจากโรมันเป็นฝ่ายครองทะเล  และเกาะในทะเลเมดิเตอเรเนียนก็เป็นของโรมัน    คาร์เธจเองก็สูญเสียกองเรืออันเกรียงไกรแล้ว

          ดังนั้น  เมื่อจะเดินทัพทางบก  ก็จะต้องเตรียมการอย่างดี  และน่าจะได้เตรียมการเป็นลำดับมาบ้างแล้วตั้งแต่ครั้งฮามิลคาร์  และฮาสดรูบาลเป็นแม่ทัพ  คือการตรวจภูมิประเทศ  และการแสวงหาพันธมิตรตามเส้นทางเดินทัพ     หากมีชนชาติที่ไม่ยอมเป็นพันธมิตร  ก็จำเป็นต้องปราบปราม   เพื่อรักษาเส้นทางเดินทัพ และการส่งกำลังบำรุงให้ปลอดภัย

 

          และ  .  .  .  เวลาที่รอคอยก็มาถึง   เมืองซากุนตุมเกิดข้อขัดแย้งกับเมืองเล็กๆ ที่ใกล้เคียง     ซากุนตุมร้องขอให้กรุงโรมช่วยเหลือเพราะเป็นพันธมิตร    ฮานนิบาลจึงประกาศช่วยเหลือเมืองเล็กๆ เหล่านั้น

 

           พ.ศ.๓๒๓  (๒๒๐  ปีก่อนคริสตศักราช)    กรุงโรมส่งฑูตมาเจรจากับฮานนิบาล   ขอให้สัญญาว่าจะไม่รบกวนเมืองซากุนตุม    แต่ถูกฮานนิบาลตวาดกลับไป     ทางกรุงโรมคิดว่าฮานนิบาลทำขู่เท่านั้น  ไม่กล้ารบจริง เพราะกลัวว่า  หากกรุงโรมจะส่งกองทัพไปรุกรานกรุงคาร์เธจ  และฮานนิบาลไม่สามารถนำกองทัพจากแคว้นไอบีเรียไปป้องกันได้ทันท่วงที      

 

          ดังนั้น    กรุงโรมจึงส่งกองทัพบก กองทัพเรือไปปราบปรามอาณานิคมในแคว้นอิลลีเรีย  (Illyria)  ซึ่งอยู่ทางฝั่งตะวันออกของทะเลอาเดรียติก

 

 

 

 

ศึกซากุนตุม  -  ฮานนิบาลท้ารบ   
 
           เมืองซากุนตุมยังคงเกะกะระรานเมืองเล็กๆ  ใกล้เคียงต่อไป    แม่ทัพหนุ่มฮานนิบาล นำกองทัพคาร์เธจเข้าล้อมเมืองซากุนตุม

          กรุงโรมไม่สามารถส่งกองทัพไปช่วยได้  เพราะส่งไปปราบอาณานิคมในแคว้นอิลลีเรีย

          ในกรุงคาร์เธจ  เมื่อทราบว่าฮานนิบาลนำกองทัพเข้าล้อมเมืองซากุนตุมก็มีความเห็นเป็นสองฝ่าย   ฝ่ายที่อยากตอบแทนโรมันต่างชื่นชมยินดี      ฝ่ายศิโรราบโรมัน  ตกอกตกใจเป็นที่ยิ่ง    นักประวัติศาสตร์โบราณได้บันทึกไว้ว่า ฮานโนถึงกับกล่าวในสภาผู้มีปัญญา  (คงประมาณวุฒิสภาของบางประเทศในปัจจุบัน)  ความว่า    การที่ฮานนิบาลบุกซากุนตุมเป็นการบุกกรุงคาร์เธจเอง   ทุกๆ ครั้งที่ฮานนิบาลใช้ซุงดันประตูเมืองซากุนตุม  ก็เป็นการดันประตูกรุงคาร์เธจ    ขืนปล่อยให้ทำไปก็จะนำความล่มจมมาสู่คาร์เธจ

          กองทัพคาร์เธจล้อมเมืองซากุนตุม อยู่หลาย เดือน   ระหว่างนี้  ฮานนิบาลได้ให้โอกาสยอมแพ้หลายครั้ง    แต่ก็ไม่ยอม     ครั้นถูกล้อมนานถึง  ๘  เดือนก็หมดปัญญาและความสามารถที่จะรักษาเมืองไว้ได้      เมื่อไม่ยอมแพ้  หากข้าศึกเข้าเมืองได้   ผู้ชายจะถูกสังหาร หรือถูกนำไปขายเป็นทาสทั้งหมด  สตรีและทรัพย์สินจะถูกยึดหมด     เมื่อเมืองซากุนตุมจะเสียแก่คาร์เธจนั้น    พวกเศรษฐีก่อกองไฟเผาทรัพย์สินเงินทองเป็นการใหญ่    ถึงกระนั้น    เมื่อกองทัพคาร์เธจเข้าเมืองได้ก็ยังมีทรัพย์สมบัติให้ยึดได้อีกมหาศาล    ขนาดที่แจกจ่ายเป็นรางวัลในกองทัพแล้ว  ยังสามารถส่งกลับไปกรุงคาร์เธจได้อีกเป็นจำนวนมาก      ทางรัฐบาลคาร์เธจก็พอใจ  (เพราะไม่ต้องไปวิ่งเต้นกู้เงินต่างประเทศมาทำแผนกระตุ้นเศรษฐกิจ)

          ฮานนิบาลนำกองทัพคาร์เธจเข้าเมืองซากุนตุมได้ใน  พ.ศ.๓๒๔  (๒๑๙  ปีก่อนคริสตศักราช)

 

 

 

 

 

กรุงโรม  -   ส่งคณะฑูต   "เป็นการท้าให้โรมรบ"   

สภาคาร์เธจ  -  "ท่านจะเอาอย่างไหน  พวกเราก็เอาอย่างนั้น"

          เมื่อทราบว่าเมืองซากุนตุมเสียแก่คาร์เธจ     สภาผู้มีอาวุโสของโรมัน   (ก็คงประมาณวุฒิสภาของบางประเทศในปัจจุบันอีกนั่นแหละครับ)   ให้โกรธแค้นเป็นอันมาก    และส่งคณะฑูตไปกรุงคาร์เธจ   แถลงว่า  คาร์เธจได้ละเมิดสัญญาซึ่งฮาสดรูบาลได้ทำไว้เมื่อ  พ.ศ.๓๑๗  (๒๒๖  ปี ก่อนคริสตศักราช)   ตกลงกันว่า   คาร์เธจจะไม่ข้ามแม่น้ำแม่น้ำอิเบรุส หรือเอโบร  (Iberus / Ebro)  ขึ้นไป     ทางคาร์เธจ  ก็ตอบว่าเมืองซากุนตุมอยู่ทางใต้แม่น้ำที่ว่า  และ ฮานนิบาลก็ไม่ได้ข้ามแม่น้ำดังกล่าว     ฑูตโรมัน  ก็ว่า ถึงเมืองซากุนตุมจะอยู่ใต้แม่น้ำก็จริง  แต่ก็เป็นมิตรกับโรมันมานานช้า      การที่ฮานนิบาลไปตีเอาเมืองนั้นเป็นความผิด   เป็นการท้าให้โรมรบ     และให้คาร์เธจปลดฮานนิบาลออกจากตำแหน่งแม่ทัพและส่งตัวเป็นเชลยไปให้กรุงโรมลงโทษ

              สภาคาร์เธจก็ค้านทุกทางว่าไม่มีความผิด  และกล่าวอ้างถึงคราวที่   กรุงโรมถือโอกาสยึดเอาเกาะซาร์ดิเนียเป็นของกรุงโรม อย่างไม่มีเหตุผล    ทั้งๆ ที่ในสัญญาสงบศึก   กรุงโรมได้รับรองไว้ว่าเกาะซาร์ดิเนียเป็นของคาร์เธจ   (เมื่อเกิดความวุ่นวายในกรุงคาร์เธจ  หลังสงครามปิวนิค ครั้งที่  ๑)     โรมก็ผิดเช่นกัน     ถูกโต้เข้าอย่างนี้ทำเอาคณะฑูตโรมันไม่รู้จะตอบอย่างไร      นักประวัติศาสตร์โบราณ  ท่านหนึ่งเล่าว่า    ในที่สุด  ผู้แทนของกรุงโรมจึงทำท่าจะเดินออกจากสภาคาร์เธจ   และจัดเสื้อคลุม  (โตกา  Toga* )  ที่สวมอยู่ทำรูปคล้ายถุง  และถามว่า  "ในถุงนี้ข้าพเจ้ามีทั้งสงคราม และสันติภาพ  พวกท่านจะเอาอะไร"    ซุฟเฟตคนหนึ่งตอบว่า  "ท่านจะเอาอย่างไหน  พวกเราก็เอาอย่างนั้น"    ผู้แทนกรุงโรมจึงตอบว่า  "ถ้าเช่นนั้น  ข้าพเจ้าเอาสงคราม"    ในทันใดนั้น  สมาชิกสภาคาร์เธจเกือบทุกคนก็พากันร้องขึ้นดังว่า  "สงครามก็ดีสิ  เรายินดีรับเอาสงคราม"

* Toga   เสื้อคลุมชายโรมัน     ของสตรีเรียก  Stola

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

<  Toga                                   Stola  >

 

 

 

 

          เป็นอันว่า  การสงครามปิวนิค จะบังเกิดขึ้นอีกแน่

          การสงครามซึ่งจะบังเกิดขึ้นระหว่างกรุงคาร์เธจกับกรุงโรมครั้งนี้   ในประวัติศาสตร์สากลมักจะขนานนามให้ไว้ว่า  สงครามปิวนิคครั้งที่สอง  (The Second Punic War)   แต่เนื่องด้วยฮานนิบาลได้เป็นแม่ทัพตัวสำคัญยิ่งในการสงครามนี้    ชาวโรมันในสมัยนั้น และต่อมามักจะเรียกว่าเป็น การสงครามกับฮานนิบาลเสียมากกว่า  (Bellum  Hanniballicum)

 ชีวประวัติของฮานนิบาล  จอมทัพแห่งกรุงคาร์เธจ 

 

แผนการสงคราม

ฝ่ายโรมัน

          ตั้งสมมติฐานว่า   ฮานนิบาลจะต้องรีบนำกองทัพส่วนใหญ่กลับไปปกป้องกรุงคาร์เธจ    และแบ่งกองทัพไว้รักษาดินแดนในแคว้นไอบีเรียเพียงเท่าที่จำเป็น     โรมจึงวางแผนทำสงครามสองสมรภูมิคือทั้งในอาฟริกา  และในไอบีเรีย     สภาเซเนตได้จัดกองทัพดังนี้

          กงซุลปุบลิอุส คอร์เนลิอุส สกิปิโอ  (Publius Cornelius Scipio)  คุมกองทัพจำนวน  ๒๓,๘๐๐   ไปยังเมืองมาสซิเลีย  (Massilia  -  มาเซย์ ในปัจจุบัน)    

          กงซุลเซมโปรนิอุส  ลองกุส  (Sempronius Longus)  คุมกองทัพอีกจำนวน  ๒๖,๔๐๐   ไปยังเกาะซิซีลี    เตรียมไปตีกรุงคาร์เธจ

          มานลิอุส  (Manlius)  แม่ทัพพิเศษ  ไม่ได้เป็นกงซุล    นำกำลัง   ๒๓,๖๐๐   ไปปราบกบฏในลุ่มแม่น้ำโพ

          จอมพล  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ  เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ  กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ  ทรงพระนิพนธ์ ถึงการจัดทัพของโรมันครั้งนี้  ไว้ในพงษาวดารยุทธศิลปะว่า  .  .  .  ตามที่เซนาตได้จัดการไปนี้เป็นการไม่ถูกต้อง  ด้วยเหตุต่อไปนี้

          ๑)  ไม่ได้พิเคราะห์ดูให้ถ่องแท้ว่า    สงครามครั้งนั้นสำคัญและใหญ่โตเพียงใด    เชื่อเสียว่า  ไม่ใหญ่โต  จึงเตรียมการแต่เล็กน้อยที่เห็นได้ชัด    เพราะเรียกทหารออกรบเพียง  ๑  ใน  ๑๐   เท่านั้น

          ๒)   ไม่ได้พิเคราะห์ดูให้ถ่องแท้ว่า    ทางไหนเป็นทางสำคัญจริง    คือ  การยกทัพไปยังทวีปอาฟริกา  หรือการปราบขบถในลุ่มแม่น้ำโป  หรือการต่อสู้กับกองทัพฮันนิบาล.  .  .

 

ฝ่ายคาร์เธจ

          ฮานนิบาลได้กำหนดแนวทางการเคลื่อนที่ไว้แล้ว  ว่าจะเดินทัพไปกรุงโรมทางบก ซึ่งน่าจะเป็นแนวความคิดและหารือร่วมกันกับฮามิลคาร์  และฮาสดรูบาล  รวมทั้งได้เตรียมการไว้ก่อนบ้าง    ดังที่ได้กล่าวไว้แล้ว        ฮานนิบาลได้กำหนดแนวทางในการทำสงครามคราวนี้ไว้ดังนี้

          ๑. ต้องมีกองทัพที่สามารถ  กล้าหาญ  และซื่อสัตย์

             กองทัพนั้นได้พัฒนามาตั้งแต่สมัยบิดา  และฮานนิบาลก็ได้กองทัพนั้นมา    แม้ว่าจะประจักษ์ด้วยตนเองแล้ว     ฮานนิบาลก็ได้แสดงน้ำใจและความสามารถจนเป็นที่รักและเลื่อมใจของทหารในกองทัพดังที่ได้กล่าวแล้ว      เมื่อเสร็จศึกเมืองซากุนตุม  ฮานนิบาลก็ได้ปล่อยทหารจ้างซึ่งมีภูมิลำเนาในคาบสมุทรไอบีเรียให้กลับไปพักผ่อนเป็นเวลาหลายเดือน  ส่วนทหารที่มาจากทวีปอาฟริกา  ได้สัญญาว่าถ้าไปชนะสงครามกลับมา จะให้สิทธิเป็นราษฎรคาร์เธจ     ในข้อนี้  จึงนับว่าเป็นที่วางใจได้

          ๒. ต้องนำกองทัพนั้นเข้าไปในคาบสมุทรอิตาลี

            ฮานนิบาลได้กำหนดแนวทางการเคลื่อนที่ของกองทัพไว้แล้ว

          ๓. ต้องหาวิธีที่จะสู้กับกำลังของโรมซึ่งมีมากกว่า

            ฮานนิบาลมีความหวังว่า  เมื่อข้ามภูเขาแอลป์ลงไปในคาบสมุทรอิตาลี  และรบได้ชัยนะต่อกองทัพโรมันสักสองสามครั้ง     ชาวกอลซึ่งอยู่ทางตอนเหนือของคาบสมุทรอิตาลีซึ่งถูกโรมันปราบลงเมื่อเร็วๆ นี้    กับชนชาติในคาบสมุทรอิตาลีที่ไม่ใช่ชาวโรมัน   และถูกโรมันปราบปราม  กับพวกกรีกทางภาคใต้ของคาบสมุทร  และทางภาคเหนือ  เช่น  รัฐมาเซโดเนีย   ซึ่งพระเจ้าฟิลลิปที่ ๕    ซึ่งไม่พอใจต่ออิทธิพลของกรุงโรม  คงจะมาเข้าร่วมเป็นพันธมิตรรบกรุงโรม เป็นแน่

          (แสนยานุภาพของกรีกเสื่อมลงตั้งแต่หมดสมัยพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช   และโรมันก็เริ่มแข็งแกร่งขยายตัวขึ้น      จนถึงสมัยพระเจ้าไพร์รัส แห่งเอพิรุส  (Pyrrhus  of  Epirus)  ทำสงครามกับโรมัน  ได้ชัยชนะที่เมืองเฮอราเคลีย - Heraclea   ในพ.ศ.๒๔๓  หรือ  ๒๘๐  ปีก่อนคริสตศักราช    และเมืองอัสคูลุม - Asculum  ในปีต่อมา  ซึ่งพระเจ้าไพร์รัสได้ชัยชนะ    แต่ก็ไม่สามารถทำการรบต่อไปได้   ต้องนำทัพกลับ)

          ฮานนิบาลจัดกำลังเข้าทำสงครามดังนี้
 
            ๑. ส่งทหารกลับไปเสริมกำลังในอาฟริกา   ๑๖,๐๐๐     

            ๒. จัดไว้รักษาฐานทัพในไอบีเรีย   ๑๖,๐๐๐   กับช้างอีก   ๒๐  เชือก

            ๓. กองทัพที่ฮานนิบาลนำไปทำการรบ  มีทหารราบ  ๘  หมื่น    ทหารม้า  ๑๒,๐๐๐    และช้าง  ๓๗  เชือก

 

กรีธาทัพ

          ฮานนิบาลยกออกจากนครคาร์เธจใหม่    ในเดือนมีนาคม  พ.ศ.๓๒๕  (๒๑๘  ปีก่อนคริสตศักราช)   คือในปีที่ได้เมืองซากุนตุมนั้นเอง      ฮานนิบาลเดินทัพขึ้นเหนือ  ไปตามฝั่งตะวันออกของไอบีเรีย  ถึงแม่น้ำอิเบรุส  ซึงเดินทัพได้สะดวก  เพราะเป็นพื้นที่ในอิทธิพลของคาร์เธจอยู่แล้ว    แต่เมื่อข้ามแม่น้ำอิเบรุสเป็นพื้นที่อิทธิพลของโรมันฮานนิบาลต้องเสียเวลาปราบปราม  และสูญเสียกำลังพลจำนวนหนึ่ง

 

 

 

 

 

เส้นทางเดินทัพของฮานนิบาล

 

 

         ก่อนข้ามภูเขาปิเรนีส  (Pyrenees)   ซึ่งกางกั้นคาบสมุทรไอบีเรียกับแคว้นกอล   ฮานนิบาลประกาศปล่อยทหารที่ทำการรบไม่ได้มาตรฐานให้กลับบ้าน  โดยอ้างว่าทหารเหล่านั้นทำการรบมามากแล้ว  สมควรได้พักผ่อนเป็นรางวัล     แม้ว่า  ฮานนิบาลนำทัพข้ามภูเขาปิเรนีสทางด้านทะเลเมดิเตอเรเนียบซึ่งเป็นทางเตี้ยที่สุด  ก็เป็นความยากลำบากมาก   และเป็นแม่ทัพคนแรกที่นำกองทัพขนาดใหญ่ข้ามภูเขานี้     เมื่อลงสู่แคว้นกอล  ฮานนิบาลมีทหารราบ   ประมาณ  ๕๐,๐๐๐    และทหารม้า  ๙,๐๐๐    

          ฮานนิบาลเดินทัพต่อไปทางทิศตะวันออก    ทั้งนี้  ฮานนิบาลได้ให้ของกำนัลแก่หัวหน้าชาวกอลกลุ่มต่างๆ  ตลอดเส้นทาง   นอกจากไม่ต้องทำการรบพุ่งแล้ว  ยังได้รับความสะดวกให้เดินทัพผ่านเป็นอย่างดี    และเดินทัพต่อไปจนถึงแม่น้ำโรน  (Rhone)    ในราวเดือน สิงหาคม - กันยายน

            เหตุที่ฮานนิบาลเดินทัพได้สะดวก    เพราะสกิปิโอแม่ทัพโรมันต้องนำกองทัพไปปราบชาวกอลในภาคเหนือของคาบสมุทรอิตาลี  ซึ่งนักประวัติศาสตร์ว่าเป็นผลงานของฮานนิบาลที่ได้ยุยงชาวกอลไว้     

          แต่ชาวกอลแถบแม่น้ำโรนเป็นพันธมิตรของกรุงโรม  และ  ตั้งกองทัพคอยที่ฝั่งตรงข้าม  ไม่ยอมให้กองทัพคาร์เธจข้ามแม่น้ำโรน

 

การข้ามแม่น้ำโรน

          เป็นการข้ามลำน้ำต่อหน้าข้าศึก    ต้องมีการวางแผนและเตรียมการเป็นอย่างดี    ระหว่างการจัดหาและสร้างเรือแพนั้น   ฮานนิบาลก็ได้จัดให้ลาดตระเวนตามลำน้ำเป็นอย่างดี    พบว่า เหนือน้ำขึ้นไป  ประมาณ  ๒  วัน  ลำน้ำแคบ  และมีเกาะกลางแม่น้ำ    ฮานนิบาลส่งกองทหารแยกออกไป   ๑๐,๐๐๐  ให้ข้ามน้ำบริเวณนี้  แล้วเดินกลับลงมากำบังตัวอยู่หลังเนินลูกหนึ่ง   ซึ่งตั้งอยู่หลังกองทัพพวกกอล

          เมื่อถึงวันที่กะว่ากองแยก  ได้ข้ามลำน้ำและเดินลงมาเข้าที่หลังเนิน  ซึ่งตั้งอยู่หลังกองทัพพวกกอลแล้ว     ฮานนิบาลจึงให้กำลังส่วนใหญ่เริ่มข้าม   โดยให้ข้ามเป็นส่วนๆ  และข้ามอย่างช้าๆ      ฝ่ายพวกกอลเห็นดังนั้นก็คิดว่าเป็นโอกาสอันดีที่จะทำลายกองทัพคาร์เธจทีละส่วนๆ       เมื่อฮานนิบาลข้ามมาได้ถึงกลางแม่น้ำก็ได้เห็นควันสัญญาณจากกองแยกที่อยู่หลังเนิน   จึงเร่งอัตราเร็วในการข้ามลำน้ำให้เร็วขึ้น     เมื่อกองทหารของฮานนิบาลใกล้ถึงฝั่ง   กองแยกก็เข้าตีด้านหลังของกองทหารกอล   และฮานนิบาลก็นำทหารเข้าตีด้านหน้า    กองทหารกอลเมื่อถูกตีกระหนาบทั้งหน้า - หลัง  ก็  แตกยับเยิน หนีกระจัดกระจาย    และในค่ำวันนั้น  ฮานนิบาลก็นำกองทัพคาร์เธจข้ามแม่น้ำโรนได้เรียบร้อย

          ข้อสังเกต    กองแยกของคาร์เธจมีจำนวนถึง  ๑๐,๐๐๐   เคลื่อนย้ายเข้ากำบังตัวอยู่หลังเนินซึ่งตั้งอยู่หลังกองทัพพวกกอล  โดยที่กองทัพกอลไม่ทราบนั้น   นับได้ว่าเป็นความสามารถของกองทหารคาร์เธจที่รักษาความลับได้เป็นอย่างดียิ่ง   ทั้งในการเดิน  การประกอบอาหาร การกินอยู่  ตลอดจนการพักแรม 

          ทางด้านโรมัน    สกิปิโอ   นำกองทัพไปยังเมืองมาสซิเลีย  (Massilia)  ตั้งแต่ฮานนิบาลยังไม่ข้ามแม่น้ำโรน    ส่งกองทหารม้าไปลาดตระเวนได้ปะทะกับกองทหารม้านูมิเดียจำนวนน้อยกว่า   และได้ตามไปใกล้ค่ายคาร์เธจ     และได้กลับไปรายงานให้สกิปิโอทราบ    สกิปิโอออกจากเมืองมาสซิเลียคาดว่าจะรับกองทัพฮานนิบาลทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำโรน  (รอให้ฮานนิบาลข้ามมาก่อน)     แต่เมื่อไปถึงตำบลที่คาดว่าฮานนิบาลจะข้ามฟาก  ปรากฏว่าฮานนิบาลได้เดินทัพต่อไปแล้วถึง  ๓  วัน    และสกิปิโอก็ไม่สามารถนำกองทัพโรมันตามได้ทัน   

          สกิปิโอไม่คิดว่าฮานนิบาลจะนำทัพข้ามเทือกเขาแอลป์ส    ดังนั้น    เมื่อคิดว่าตามฮานนิบาลไม่ทันแล้ว  จึงนำทัพกลับเมืองมาสซิเลีย   และให้น้องชาย คือ  กเนอุส  สกิปิโอ  (Gnaeus  Scipio)  นำกองทัพเข้าไปในไอบีเรียตามแผนเดิม   ส่วนตนเองใช้เรือขนาดเล็กเดินทางกลับไปกรุงโรม

          ฮานนิบาลเดินทัพต่อไปทางตะวันออก    มุ่งสู่  .  .  .  เทือกเขาแอลป์ส        เมื่อเห็นทิวเขาแต่ไกลรี้พลสกลไกรของฮานนิบาลก็รู้สึกท้อใจ  จนฮานนิบาลต้องกล่าวสุนทรพจน์ปลุกใจ  จนกองทัพกลับมีขวัญดีดังเดิม  และ  .  .  .  เดินทัพต่อไป

          การที่สกิปิโอไม่นำกองทัพกลับกรุงโรมด้วย    แต่ส่งเข้าไปในคาบสมุทรไอบีเรียตามแผนเดิม นี้    เป็นที่วิจารณ์กันมากในยุคต่อมา

            พวกหนึ่งว่า    หากนำกองทัพกลับกรุงโรม  และคอยรบกับกองทัพฮานนิบาลในแหลมอิตาลี  จะเป็นการตัดรอนกำลังของฮานนิบาลให้อ่อนแอจนไม่เป็นอันตรายต่อกรุงโรม    และทางโรมันก็ได้เปรียบเพราะสามารถเรียกกำลังเพิ่มเติมได้อีกหลายเท่า

          อีกพวกหนึ่งว่า    การส่งกองทัพเข้าไปในไอบีเรีย  เป็นความสุขุมลุ่มลึกเพราะป้องกันไม่ให้กองทัพคาร์เธจที่ฮานนิบาลวางไว้ในไอบีเรียยกมาเพิ่มเติมกำลังแก่ฮานนิบาลได้สะดวก

          ครับ  .  .  .  เมื่อเหตุการณ์ผ่านไปแล้วเราก็วิจารณ์กันได้นะครับ    แต่ท่านที่ต้องตัดสินใจในสถานการณ์  ท่านอาจจะได้ข่าวสารไม่ครบถ้วน  และความเป็นจริงที่สำคัญยิ่งคือ ไม่มีใครทราบอนาคต และการปฏิบัติทุกอย่างมีความเสี่ยง   เพียงแต่ว่าได้เสี่ยงอย่างใคร่ครวญแล้ว  เท่านั้น     .  .  .  อนาคตจะเป็นเครื่องพิสูจน์ว่า การปฏิบัติตามข้อตกลงใจในปัจจุบันถูก หรือ ผิด  ประการใด     หากฝ่ายโรมันทำลายกองทัพฮานนิบาลเสียแต่เริ่มแรก  เราก็จะไม่ได้เรียนรู้อัจฉริยภาพด้านยุทธศาสตร์ของฮานนิบาลท่าน  เพราะเพียงแต่ท่านคิดเดินทัพจากคาบสมุทรไอบีเรียเข้าสู่คาบสมุทรอิตาลีด้วยการข้ามเทือกเขาแอลป์ส  ก็เป็นความคิดที่ไม่มีใครคาดคิด  นับว่าเป็นการจู่โจมอย่างสูงสุดทีเดียว

          ฮานนิบาลข้ามภูเขาแอลป์สช่องทางใดไม่มีหลักฐานปรากฏชัดเป็นที่คาดกันไปตามข้อมูลที่มีอยู่      แต่ข้ามในฤดูใบไม้ร่วง   มีชนชาติศัตรูอยู่รอบ   ต้องฝ่าหิมะ  และหนทางยากลำบากนานาประการ    ระหว่างอยู่บนเขาและแลเห็นลุ่มแม่น้ำโพ   ฮานนิบาลได้ชี้ให้ทหารเห็นความมั่งคั่งอุดมสมบูรณ์ของภูมิประเทศลุ่มแม่น้ำโพ    ทำให้ทหารมีจิตใจมานะต่อความยากลำบาก

          การที่ข้ามภูเขาแอลป์สนั้นเป็นความสำเร็จอันใหญ่หลวงยิ่ง    แม้มีหมู่ชาวกอลได้เคยข้ามมาก่อนแล้ว   แต่ก็แยกกันข้ามอย่างกระจัดกระจาย  และไม่มีศัตรูคอยขัดขวาง    แต่นี่ฮานนิบาลนำกองทัพอันใหญ่โตซึ่งเดินทางมาไกลลิบข้ามได้  และยังมีศัตรูคอยขัดขวางอยู่ด้วย    ย่อมนับว่าเป็นความสำเร็จอันมหึมา  .  .  .  ฯลฯ  .  .  .  ทำให้แผนการรบของโรมผิดหมด    เพราะทางโรมไม่เคยคิดเลยว่าจะทำได้     เมื่อนำกองทัพข้ามทิวภูเขาแอลป์ส    ฮานนิบาลมีอายุ  ๒๙  ปี

ชีวะประวัติของฮานนิบาล  จอมทัพแห่งกรุงคาร์เธจ

 

         

 

 

 

 

 

 

          เมื่อ กเนอุส  สกิปิโอ  (Gnaeus  Scipio)  นำกองทัพโรมันเข้าไปในไอบีเรียตามแผนของพี่ชายแล้ว  ในไม่ช้าก็ได้ปะทะกับกองทัพคาร์เธจของฮานโนทางตอนเหนือของแคว้นไอบีเรีย     โดยที่ฮาสดรูบาลน้องชายฮานนิบาลนำกองทัพจากนครคาร์เธจใหม่ขึ้นไปแก้สถานการณ์ไม่ทัน

  

           ดังนั้น  ประมาณ  ๒  เดือนหลังจากที่   กเนอุส  สกิปิโอนำกองทัพโรมันเข้ามา   คาร์เธจก็ต้องเสียดินแดนในตอนเหนือแม่น้ำอิเบรุส  (เอโบร)  ทั้งหมด   (คือ  ฝ่ายโรมันมาตีเอาคืนไปได้)

 

            ครับ  .  .  .  เพียง  ๒  เดือนหลังจากที่กองทัพโรมันเข้ามาในแคว้นไอบีเรีย  ก็พอจะเห็นผลดีบ้างแล้ว  ส่วนจะส่งผลอย่างไรต่อแต่ละฝ่าย  เป็นเรื่องที่ต้องติดตามต่อไป   .   .   .   ชัยชนะในคาบสมุทรอิตาลี  .  .  .  นะครับ

 

 

 

 

สถานการณ์ต่อไป   .  .  .  ชัยชนะในคาบสมุทรอิตาลี

สถานการณ์ต่อไป   .  .  .  ชัยชนะในคาบสมุทรอิตาลี

สถานการณ์ต่อไป   .  .  .  ชัยชนะในคาบสมุทรอิตาลี 

 

 

บรรณานุกรม

 

          -  พงษาวดารยุทธศิลปะ    นายพลเอก  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ  เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนารถ  กรมหลวงพิษณุโลกประชานารถ    พิมพ์ครั้งที่ ๑   ในพระพุทธศักราช  ๒๔๕๙

          -  ชีวะประวัติของฮานนิบาล  จอมทัพแห่งกรุงคาร์เธจ    พันตรี  พระเจ้าวรวงศ์เธอ  พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์    โรงพิมพ์โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า   พฤศจิกายน  พ.ศ.๒๔๙๐

          - เอกสารอัดสำเนาวิชาประวัติศาสตร์การสงคราม  กองวิชาสรรพาวุธและประวัติศาสตร์การสงคราม  โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า    พ.ศ.๒๕๐๔

 

 

          -  ANCIENT AND MEDIEVAL WARFAIRE      UNITED STATES MILITARY ACADEMY    WEST POINT  -  NEW YORK    1973 

         -  ข้อมูล และรูปภาพ ส่วนหนึ่งได้นำมาจาก เว็ปไซต์ ต่างๆ ทำให้เรื่องสมบูรณ์และน่าอ่านยิ่งขึ้น  จึงขอขอบคุณไว้  ณ  ที่นี้   แลหากท่านที่มีข้อมูลที่แตกต่าง  หรือมีข้อคิดเห็น คำแนะนำ ขอโปรดแจ้งให้ทราบเพื่อจะได้ตรวจสอบ และดำเนินการ เพื่อประโยชน์แก่ผู้สนใจโดยทั่วไป