เรื่องเกี่ยวกับศัพท์ทหารที่ในบทแปลบทพากย์หนังสงครามบ้านเรามักจะแปลผิดจนน่ารำคาญ  และได้เคยนำเสนอบทความเรื่อง “ทดสอบการแปลยศทหารบกจากภาษาอังกฤษเป็นภาษาไทยด้วยโปรแกรมพจนานุกรมดิจิตอล” มาแล้ว  คราวนี้จะขอทดลองนำเสนอเรื่องราวของหน่วยทหารระดับต่างๆ ตามสายการบังคับบัญชาดูบ้าง  การจะอธิบายแค่คำนี้แปลว่าอย่างนี้  อาจจะไม่เพียงพอ  แต่ครั้นจะเพิ่มคำอธิบายให้ชัดเจน แหล่งข้อมูลที่จะอ้างอิงก็มีทั้งสั้นเกินไปและยาวเกินไป  เช่น จะบอกว่า “กรม คือ หน่วยทหารที่เล็กกว่ากองพลแต่ใหญ่กว่ากองพัน” เราอาจจะนึกไม่ออกว่ากรมมีทหารประมาณเท่าไหร่  ในที่นี้จึงได้พยายามเรียบเรียงคำอธิบายขึ้นมา โดยอาศัยข้อมูลทั้งจากพจนานุกรม วิกิพีเดีย และความรู้เดิมๆ จากสมัยเรียน รด. ประกอบกันไป

บทความนี้เรียบเรียงขึ้นมาเพื่อเป็นแนวทางในการแปลและศึกษาเรื่องราวเกี่ยวกับการทหารในเบื้องต้นเท่านั้น  จึงขอความร่วมมือว่า อย่าได้ลอกบทความนี้ไปโพสต์เรี่ยราดในเว็บบอร์ดต่างๆ หรือบล็อกส่วนตัวเป็นอันขาด แม้แต่การนำไปอ้างอิงใดๆ ก็ควรใช้วิจารณญาณประกอบ  ด้วยเหตุว่าผู้เขียนมีความรู้ทางทหารแค่ รด.ปี 5 กับประสบการณ์การอ่านเรื่องเกี่ยวกับทหารที่อาจจะมากกว่าพลเรือนทั่วไปสักหน่อย  โดยผู้รู้ทั้งทหารและพลเรือนอาจมีความเห็นที่แตกต่างหรือเพิ่มเติมไปจากนี้

เกริ่นกันมาพอสมควร  ขอเข้าเรื่องการอธิบายคำศัพท์หน่วยทหารตามตารางข้างล่างนี้ครับ

ข้อสังเกตเพิ่มเติม

• ในกองทัพไทยการจัดกำลังตั้งแต่ระดับหมวดขึ้นไปมักเป็นแบบ 3 หน่วยรบ + 1 ส่วนบัญชาการ เช่น 1 หมวดปืนเล็ก มี 3 หมู่ปืนเล็ก กับ บก.หมวด  1 กองร้อย มี 3 หมวด กับ บก.ร้อย เป็นต้น  โดยนัยนี้  ผมยังไม่ค่อยแน่ใจว่า “กองพลน้อย” นั้น ควรจะเป็น กองพลที่มีกำลังพลไม่ถึง 3 กรม หรือเป็นกรมที่มีมากกว่า 3 กองพัน  แต่ “กองทัพน้อย” นั้น เขาระบุไว้ชัดว่ามี 2 กองพลขึ้นไป เช่น กองทัพน้อยแอฟริกาเยอรมัน  (Deutschland Afrika Korps - เขียนแบบเยอรมันโดยใช้ตัว k  แทนตัว c)  ของท่านจอมพลรอมเมลในสงครามโลกครั้งที่ 2  ผมอดสงสัยไม่ได้ว่า “กองพลน้อย” และ “กองทัพน้อย” อาจเป็นแค่การบัญญัติศัพท์ขึ้นมาเทียบกับภาษาอังกฤษ เพื่อการแปลตำราต่างๆ โดยกองทัพไทยเองอาจจะไม่เคยจัดตั้งหน่วยทหารในระดับดังกล่าว
   
• คำที่มักจะแปลผิดกันบ่อยๆ คือ Headquarters หรือที่ย่อว่า H.Q. นั้น ชอบไปแปลกันว่า “สำนักงานใหญ่”  ที่ถูกคือ “กองบัญชาการ” ใช้ตัวย่อว่า “บก.”  ส่วน Commander หรือตัวย่อภาษาไทยว่า “ผบ.” นั้น  คำเต็มภาษาไทยจะแตกต่างกันไปตามระดับของหน่วยทหาร  ต่ำกว่ากองพัน จะเป็น “ผู้บังคับ...” ได้แก่ ผบ.หมู่ คือ “ผู้บังคับหมู่. ผบ.หมวด คือ ผู้บังคับหมวด ผบ.ร้อย คือ ผู้บังคับกองร้อย  กองพันกับกรม จะเป็น “ผู้บังคับการ...” คือ “ผู้บังคับการกองพัน” กับ “ผู้บังคับการกรม”  ระดับกองพลขึ้นไปใช้ว่า “ผู้บัญชาการ...”  ในกรณีที่ไม่ซีเรียสนัก เราอาจแปล Commander  เป็นตัวย่อว่า “ผบ.” ก็ได้  เมื่อจำเป็นต้องแปลเป็นคำเต็มจึงพิจารณาตามหลักดังกล่าว
   
• ในกองทัพไทยนอกจากจะมี “กรม” (Regiment) แล้ว  เรายังมี“กรม” (Department)  ต่างๆ ในสังกัดกระทรวงกลาโหม เช่น กรมการรักษาดินแดน กรมยุทธศึกษาทหารบก เป็นต้น ตำแหน่งของนายทหารที่บังคับบัญชา กรม (Department) ไม่ใช่ "ผู้บังคับการ" หรือ "อธิบดี" แต่เป็น "เจ้ากรม" ที่มียศระดับนายพลครับ
   
• เรื่อง ยศของ ผบ.หมู่ นั้น สมัยเรียนรด.อีกเช่นกันทราบมาว่าเดิมเป็นทหารยศสิบเอก แต่จากการเรียกร้องของบรรดานายทหารชั้นประทวนทำให้ผบ.หมู่เป็นถึงจ่าสิบเอก ซึ่งมีผลดีผลเสียอยู่หลายประการเกินกว่าที่ผมจะอธิบายได้เองในที่นี้ และไม่ทราบว่าปัจจุบันเป็นอย่างไร (เดี๋ยวก็รู้ หมู่หรือจ่า!?!?!?)

ที่อธิบายมาทั้งหมดนี้  อาจจะยังไม่สมบูรณ์ซะทีเดียว  แต่หวังในเบื้องต้นว่า การแปลศัพท์ทหารผิดๆ ในหนังสงคราม เช่น “ท่านนายพลอยู่ที่สำนักงานใหญ่” หรือ “ภารกิจของบริษัทบราโว” ฯลฯ คงจะลดน้อยลงไป  ส่วนการจะนำไปศึกษาเรื่องราวทางการทหารนั้น  ยังต้องการคำแนะนำเพิ่มเติมจากผู้รู้ทั้งหลายครับ

หมายเหตุ : เปิดให้แสดงความคิดเห็นเฉพาะสมาชิกเว็บไซต์ที่ด้านล่างสุด หรือสมาชิก Facebook แสดงความเห็นได้ในกรอบข้างล่างนี้ครับ บุคคลทั่วไปแสดงความเห็นได้ที่ เว็บบอร์ด "คุยกันหลังฉาก" ครับ